Μια από τις τρείς ταινίες Σαλονικιών σκηνοθετών στο 53ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου είναι του κ.Αλέξανδρου Κωνσταντάρα το road -movie « Η επιστροφή του Λαζάρου».Ρωτάμε ,απαντάει και τον ευχαριστούμε.
ΚΕΜΕΣ: Είναι διαταραγμένοι οι δυό ήρωες σου, μοιάζουν –ή έτσι νομίζουμε- ως να προήλθαν από το ρεζερβουάρ του Γουές Άντερσον;
Θα έλεγα πως οι δύο ήρωες προήλθαν κυρίως μέσα από το ρεζερβουάρ του Κωνσταντάρα το οποίο περιέχει, μαζί με τις όποιες προσωπικές εμπειρίες, Άντερσον, Καουρισμάκι και Τσιώλη ανάμεσα σε άλλους. Είναι αναπόφευκτο να υπάρχει κάποια υποσυνείδητη, ακόμα και συνείδητή, επιρροή από τους δημιουργούς που θαυμάζω αλλά πάντα μέσα από ένα δυνατό προσωπικό πρίσμα. Ο Κυριάκος για παράδειγμα είναι ώς ένα μεγάλο βαθμό ο Αλέξανδρος ως έφηβος (υπήρξα πρόσκοπος για αρκετά χρόνια).
Όντως σε μια πρώτη ανάγνωση ο Λάζαρος (Αλέξανδρος Κωχ) και ο Κυριάκος (Νέλσων Λούκας) μας φαίνονται διαταραγμένοι μιας και έχουν μια ιδιότυπη διαχείριση των σχέσεων και της κοινωνικής δραστηριότητας. Αλλά προχωρόντας στην ζωή τους μας γεννιέται το ερώτημα αν η διαταραχή τους προκαλέιται περισσότερο από εξωγενείς παρά από ενδογενείς παράγοντες. Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν τους κινούν στενά ιδεολογικά κίνητρα ή άλλα πρότυπα αλλά περισσότερο πανανθρώπινα διαχρονικά στοιχεία όπως η ανάγκη για αγάπη, συντροφικότητα και δημιούργικότητα.
ΚΕΜΕΣ: Πόσο σε επηρέασε ο Πήτερ Γουέιρ στην σκηνή με την …σπηλιά;
Δύο από τις πρώτες ταινίες που είδα σαν παιδί στο Ολύμπιον ήταν «Η Ακτή του κουνουπιού» και «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών», συμπτωματικά και οι δύο σκηνοθετημένες από τον Πήτερ Γουέιρ. Πάντα κουβαλάω αυτές τις εικόνες μέσα μου, τις οποίες με το πέρασμα των χρόνων έκανα δικές μου και υποσυνείδητα μετάδωσα σε αυτήν την σκηνή. Μια σκηνή που μέσα μου πάντα είχε και λίγο ύφος τελικής μονομαχίας από σπαγγέτι γουέστερν, μόνο που τουλάχιστον ο ένας μονομάχος είναι λίγο ιδιόμορφος.
Από την άλλη, όπως και σε αρκετές ταινίες του Γουέιρ, ένα βασικό θέμα της ταινίας είναι το ταξίδι και η αναζήτηση, εξωτερική και εσωτερική. Και κάθε ταξίδι έχει και μια επιστροφή. Την επιστροφή στην αφετηρία του ταξιδιού. Την επιστροφή στις ρίζες δηλαδή. Είτε αυτές είναι πραγματικές είτε μεταφορικές.
ΚΕΜΕΣ: Ερωτικό «τραύμα» ο πρώτος ήρωάς σου, θεσμικό ο …δεύτερος. Τι ακριβώς συμβολίζει ο προσκοπισμός και το σλόγκαν «Μια φορά πρόσκοπος πάντα πρόσκοπος»;
Ο Κυριάκος μοιάζει ακίνδυνος γι’ αυτό είναι και τέλειος πρόσκοπος, διότι ο «εχθρός» δεν θα τον πάρει υπόψη του. Ο ρόλος του είναι να προπορεύεται σε σχέση με τον Λάζαρο, να πηγαίνει μπροστά και να επιστρέφει με τα νέα, είτε καλά είτε άσχημα.
Η κοινωνία έδωσε στον Κυριάκο αυτόν τον συγκεκριμένο ρόλο, τον εκπαίδευσε και τον αναγνωρίζει ως αυτό που τον έφτιαξε. Αλλά μετά τον αποβάλλει επειδή δεν συνάδει κατά την γνώμη της με αυτόν τον τρόπο. Ο Κυριάκος όμως δεν ξέρει τι άλλο να κάνει, τον φτιάξανε να είναι αυτό: για πάντα πρόσκοπος.
Ως ένα βαθμό ισχύει και για το Λάζαρο. Ήταν ένας νέος λίγο πιο ανήσυχος με τον τρόπο του, αλλά αποφάσισε να ακολουθήσει την πεπατημένη: οικογένεια, δουλειά, σπίτι κλπ. Κι εδώ η κοινωνία του τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια και βρίσκεται χαμένος. Όπως συνέβει άλλωστε και σε πολλούς ανθρώπους, τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα.
ΚΕΜΕΣ: Μια και βρίσκεσαι εκτός Ελλάδας πόσο και που σε επηρέασε η κρίση στην μυθοπλασία της ταινίας σου;
Παρ’όλο που βρίσκομαι εκτός Ελλάδας έχω στενή επαφή με την Ελληνική πραγματικότητα και αντιλαμβάνομαι πολύ έντονα την αδυναμία των ανθρώπων να αντιδράσουν όταν όλα οσα για τα οποία τους εχουν προετοιμάσει καταρρέουν… Αυτήν την αδυναμία ή την σύγχυση αν θέλεις κουβαλούν σε ένα βαθμό και οι ήρωες της ταινίας.
ΚΕΜΕΣ: Η Κένυα ήταν στον βαθμό 0 του σινεμά όταν πήγες εκεί. Πόσο τους επηρέασε η παρουσία σου; Βλέπουν σινεμά εκεί;
Παρ’όλο που υπάρχουν αρκετοί κινηματογράφοι στην Κένυα, οι Κενυάτες θα πάνε μόνο για να δούνε μεγάλες ταινίες του Χόλυγουντ, μιας και σπάνια μια Κενυάτικη ταινία θα καταφέρει να προβληθεί στην μεγάλη οθόνη. Οι τοπικές παραγωγές υποφέρουν, κυρίως από την έλλειψη ενώς καθαρού τρόπου διανομής. Η παρουσία μου εδώ και κυρίως η επιμονή μου να αναδυκνείω αυτό το σημαντικό πρόβλημα έχει αλλάξει ως ένα βαθμό την νοοτροπία των τοπικών παραγωγών ακόμα και του Κενυάτικου κέντρου κινηματογράφου, το οποίο κατά καιρούς έχει ζητήσει την συμβουλή μου επι τούτου. Έχει ακόμα πολύ δρόμο αλλά τα πράγματα σιγά σιγά αλλάζουν. Ήδη υπάρχουν κινηματογράφοι που ξεκίνησαν φέτος να δίνουν δειλά δειλά διανομή σε Κενυάτικες ταινίες αλλά και τηλεοπτικά κανάλια που δημιούργησαν τμήμα διανομής τοπικών ταινιών.
Το Κενυάτικο φεστιβάλ Κινηματογράφου είναι μια όαση για τους κινηματογραφόφιλους εδώ. Το Σάββατο 27/10 είχα την τιμή να κάνω την πρεμιέρα της «Επιστροφής του Λαζάρου» στο φεστιβάλ μπροστά σε μια γεμάτη αίθουσα και ένα κοινό που με είχε γνωρίσει μόνο μέσα από Κενυάτικες ταινίες. Από τις αντιδράσεις τους κατάλαβα ότι τους εξέπληξα θετικά κυρίως με την ιστορία της ταινίας αλλά και με τους 2 ήρωες, τους οποίους κατανόησαν πλήρως παρά την διαφορετικότητα στην γλώσσα και την κουλτούρα. Να σημειώσουμε εδώ πως υπάρχει καί μια Κενυάτικη πινελιά στην ταινία, μέσο του χαρακτήρα της King’ora (υποδύεται η Κενυάτισσα ηθοποιός Lizz Njagah), η οποία αποτελεί το ερωτικό ενδιαφέρων του Κυριάκου.
ΚΕΜΕΣ: Δημιούγησες δύο παγκόσμιους ήρωες. Δηλαδή οι δυό τύποι θα μπορούσαν να είναι Αμερικανοί,Αργεντινοί,Ιταλοί, Άγγλοι. Θα μπορούσαν να είναι και στην Ελλάδα; Μήπως εδώ έχουμε δρόμο να διανύσουμε ακόμα τόσο στην κινηματογραφική μυθοπλασία όσο και στην κοινωνιολογία; Τι πιστεύεις πάνω σ΄ αυτά;
Στη σύγχρονη συγγραφή συναντάμε συχνά το φαινόμενο οι ήρωες να μην έχουν μια καθαρή ταυτότητα, αλλά να είναι ένα κράμα πολλών διαφορετικών ανθρώπων κάθε στιγμή. Με αυτή την έννοια δεν υπάρχει και καθαρή πραγματικότητα. Έτσι και οι ήρωες της ταινίας αναζητούν την ευτυχία ή έστω την επιβιωσή τους με γνώμονα πανθρώπινες αξίες αρα και παγκόσμιες.
Άπλως στην ιστορία μας αναμετρούνται με την Ελληνική εκδοχή της πραγματικότητας. Όπου και να βρεθούν σήμερα στον κόσμο θα αντιμετωπίσουν προβλήματα σε αυτήν την προσπάθεια, μπορεί με αλλιώτικη μορφή, αλλά οι δυσκολίες θα υπάρχουν. Με αυτήν την έννοια οι ανάγκες τους είναι παγκόσμιες, τα υπόλοιπα υπόκεινται στο εκάστοτε περιβάλλον που έχουν να αντιμετωπίσουν.
Σίγουρα στην Ελλάδα υπάρχει ακόμα ένα στοιχείο αποκλεισμού με πολλούς παραμέτρους: γλωσσικούς, κοινωνικούς, θρησκευτικούς κλπ. Αλλά όσο τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε τα αναγνωρίσουμε ως παγκόσμια, το στοιχείο αυτό θα τύνει να αμβλυνθεί.
Ευχαριστούμε
ΤΡΕΙΛΕΡ:
Κέντρο Μελετών & Ερευνών για το Σινεμά 