ΤΟ ΣΥΝΕΜΑ «ΕΛΕΓΧΕΙ» ΤΗΝ ΜΑΦΙΑ

του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου

«Η μαμά της Μαφίας», που προβάλλεται τώρα, είναι μια αμερικανική κωμωδία  με γνωστές σταρ (Μόνικα Μπελούτσι, Τόνι Κολέτ) που διεξάγεται στην Ιταλία στα άδυτα της Μαφίσς και αφορά στη σύγκρουση δυό οικογενειών.

Παρωδία βασικά με σινεφίλ αναφορές, πολύ βία και άλλο τόσο καλαμπούρι, δεν παίρνει στα σοβαρά αυτή την τρομερή παρακοινωνική ομάδα. Οι εγκληματικές οργανώσεις εξήχθησαν και στο εξωτερικό και η χώρα μας υποφέρει απ΄ αυτές. Ωστόσο οι ρίζες της μαφίας είναι βαθειά ριζωμένες  στην κοινωνία, ενώ πολλά βρώμικα χρήματα ξεπλύθηκαν και μετατράπηκαν σε έντιμες επιχειρήσεις, όπως βλέπουμε στην Ιταλία αλλά και στις ΗΠΑ.

Ο κύκλος … εργασιών

Δολοφονίες, έλεγχοι μαγαζιών, εκμετάλλευση γυναικών, ναρκωτικά, τυχερά παιγνίδια, παράνομος τζόγος, προστασία μαγαζιών, είναι κάποιες μόνον από  τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Φυσικά, μέσα σ΄όλα  αυτά, υπάρχει και η φοροδιαφυγή, που μόνον χάρις σ΄ αυτή συνελήφθη και φυλακίστηκε ο Καπόνε. Μαφιόζοι ιταλικής καταγωγής απελάθηκαν από τος ΗΠΑ, όπως π.χ ο περιβόητος  Λάκι Λουτσιάνο αλλά το κακό συνεχίστηκε.

Αμέτρητα φιλμ μας «μίλησαν» με οπτική δύναμη για την αμερικανική και ιταλική Μαφία. Μετά είδαμε και άλλα για την γαλλική περίπτωση, την βρετανική, ακόμα και την γιαπωνέζικη.

Η μεγάλη  αναβίωση

Ήδη από την δεκαετία του ΄30 αγαπημένα αμερικάνικα γκάγκστερ φιλμ διακρίθηκαν για την τόλμη των καταγγελιών, για τις αποκαλύψεις της τρομερής διαφθοράς, για τον κυνισμό των μαφιόζων. Τότε γυρίστηκαν κορυφαία, τραγικά διαμάντια, απ΄ όπου δειγματοληπτικά θα αναφέρω  μόνο τον «Σημαδεμένο» (1932) του Χάουαρντ Χοκς, που έγινε και έγχρωμο ριμέικ τη δεκαετία του ΄80  με τον Αλ Πατσίνο στον βασικό ρόλο και σκηνοθέτη τον Μπράιαν Ντε Πάλμα. Η μεγάλη αναβίωση πάντα έρχεται το ΄70. Ο Φράνσις Φορντ Κόπολα, αξιοποιώντας το βιβλίο του Μάριο Πούτσο, γυρίζει το ομώνυμο φιλμ «Ο νονός».

Οι Κέννεντυ και η Μαφία

Τεράστια η επιτυχία και ακολουθούν το δεύτερο και το τρίτο μέρος. Σ΄ αυτά ιδίως θα φανεί η σπουδαία δουλειά του Κόπολα που διασυνδέει άμεσα τη  Μαφία με την πολιτική και την ανώτατη εξουσία. Ο Σκορσέζε θα ολοκληρώσει τη δουλειά του συναδέλφου του. «Τα καλά παιδιά» είναι μια υπέροχη βραβευμένη ταινία, οι τρομερές καταγγελίες όμως έφθασαν σχετικά πρόσφατα: Στον «Ιρλανδό», μια υποδειγματική τοιχογραφία εποχής, μαθαίνουμε με ξεκάθαρα στοιχεία και αναφορές πως η οικογένεια των Κέννεντυ ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την Μαφία.  Βασισμένο στις δίκες της Νάπολη ο Μάρκο Μπελόκιο μας πρόσφερε το συγκλονιστικό πολιτικό χρονικό του «Ο προδότης».

΄Ηδη από την δεκαετία του ΄70 το ιταλικό πολιτικό σινεμά, με κομμουνιστές σκηνοθέτες που είχαν πάθος για πολιτική ανάλυση και σταθερή ιδεολογία, έκαμαν τολμηρότατες αποκαλύψεις. Θα  ήθελα να αναφερθώ στην άψογη δυναμική του Νταμιάνο Νταμιάνι, που απορώ πως δεν τον έβλαψε η Μαφία με τις αποκαλύψεις των ταινιών του που έδειχναν  άμεση σύνδεσή της με το ιταλικό πολιτικό σύστημα αλλά και διαπλοκή με την δικαστική εξουσία.

Η τόλμη του Νταμιάνι

«Οι εξομολογήσεις ενός αστυνομικού», με Φράνκο Νέρο και Μάρτιν Μπάλσαμ, γνώρισε μεγάλη επιτυχία και στην Ελλάδα, και με αργόρυθμο στιλ φθάνει σε μια  δυσώδη διαπλοκή. Αξίζει να μείνω και στην «Κλειστή υπόθεση» (1971) με τον Φράνκο Νέρο και τον Ρικάρντο Κοντιόλα. Πέρα από μια απίθανη τολμηρή καταγγελία του ιταλικού σωφρονιστικού συστήματος, οι αποκαλύψεις προχωρούν πιο πέρα. Συνδέουν άμεσα εκτελεστές με Ιταλούς πολιτικούς και την σιωπή της αστικής τάξης, που αρνείται να αποκαλύψει.

Το σινεμά προτείνεται ως μια λύση με τις καταγγελίες του αλλά τελικά και αυτό αποδεικνύεται ανεπαρκές στο «Θάνατο του επιθεωρητή» (1975) με τον Φράνκο Νέρο και πάλι. Ο τελευταίος παίζει τον ρόλο ενός πετυχημένου σκηνοθέτη που ασχολείται στην ταινία του με την Μαφία. Στο τέλος όμως και πάλι όλα θα καλυφθούν, τίποτα δεν θα αλλάξει.

Το κωμικό είναι επικίνδυνο

Αν δούμε κωμικές εκδοχές του θέματος, παρακολουθούμε ευχάριστα το «Ανάλυσέ το» και το «Ξανά ανάλυσέ το» με τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο εξαιρετικό στο ρόλο ενός αρχιμαφιόζου με ψυχιατρικά προβλήματα. Ωστόσο, με τα γέλια, κινδυνεύουμε να χάσουμε την σοβαρότητα, μια και ο Ντε Νίρο  ήταν έξοχος ως Αλ Καπόνε στους «Αδιάφθορους» του Μπράιαν Ντε Πάλμα. ΄Οσο για τη Ιταλία και τις ρίζες εκεί,  τα πράγματα διατηρούν μια παραδοσιακή σοβαρότητα. Ο μέγας Ιταλός δημιουργός του πολιτικού σινεμά Φραντσέσκο Ρόζι ανέλυσε διεξοδικά τις διασυνδέσεις της Μαφίας με το σύστημα. Να θυμηθούμε τον «Τζουλιάνο τον αρχιληστή» αλλά και τον «Λάκι Λουτσιάνο».

ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΠΟΒΑΣΕΙΣ ΣΕ 22 ΤΑΙΝΙΕΣ

του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου

φωτό: « Η διάσωση του στρατιώτη Ράιαν»

Με αφορμή την 6^η Ιουνίου και την απόβαση στη Νορμανδία, ακολουθεί μια προσωπική λίστα του γράφοντος με 22 φιλμ, κατά χρονολογική σειρά, που ασχολούνται βασικά με την επιχείρηση στη Γαλλία αλλά και σε κάποιες άλλες σημαντικές αποβατικές ενέργειες.

φωτό: «Στους άμμους της Ιβοζίμα»

1. « Το ημερολόγιο του Γκουαντακανάλ» (1943) του Λούις Σάιλερ
2. «Στους άμμους της Ιβοζίμα» (1949) του ΄Αλαν Ντουάν
3. «Οκινάουα» (1951) του Λουίς  Μαϊλστόον
4. «Το κόκκινο εξπρές» (1952) του Μπαντ Μπέτιτσερ
5. «Απόβαση στη Ρόδο» (1954) του Λουίς  Μαϊλστόον
6. «Την έκτη μέρα» (1956) του Χένρυ Κόστερ
7. «Η πιο μεγάλη μέρα του πολέμου» (1962) των Κεν Ανάκιν, Μπέρναρντ Βίκυ, ΄Αντριου Μόρτον
8. «Μυστική απόβαση» (1964) του Ρότζερ Κόρμαν
9. «36 ώρες πριν την μεγάλη απόβαση» (1964) του Τζόρτζ Σίτον
10. «Ημέρες πολέμου και έρωτα» (1964) του Άρθουρ Χίλερ
11. «Η μάχη του Άντσιο» (1968) των  Εντουαρντ Ντμίτρικ  και Ντούλιο Γκολέτι
12. «Το τείχος του Ατλαντικού» (1970) του Μαρσέλ  Καμί
13. « The blockhouse» (1973) του Κλάις Ρις
14. «Overlord» (1975) του Στιούαρτ Κούπερ
15. « Η διάσωση του στρατιώτη Ράιαν» (1998) του Στίβεν Σπίλμπεργκ
16. «Οι τέσσερες της ερυθράς ταξιαρχίας» (1980) του Σάμουελ Φούλερ
17. «Ιντσόν» (1981) του Τέρενς Γιάνγκ
18. «Κωδικός Έμερλαντ» (1985) του Τζόναθαν Σάνγκερ
19. «Η απόβαση στη Νορμανδία» (2004 τηλεταινία) των Ρίτσαρντ Ντέηλ, Πάμελα Γκόρντον , Σάλλυ Γουέηλ
20. «Απόβαση στη Νορμανδία. Η αντίστροφη μέτρηση» (2004 τηλεταινία) του Ρόμπερτ Χάρμον
21. «Οι σημαίες των προγόνων μας» (2006) του Κλιντ ΄Ιστγουντ
22. «Γράμματα από το Ιβοτζίμα» (2006) του Κλιντ  ΄Ιστγουντ

6 ΙΟΥΝΙΟΥ

του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου

φωτό: Από την ταινία «Η μεγαλύτερη μέρα του πολέμου»

Την ονόμασαν και D-day, την θυμούνται ως η ημέρα που έγινε η επιχείρηση overlord.Την Τετάρτη που μας έρχεται, 6 Ιουνίου, πριν ακριβώς από 79 χρόνια, μια τεράστια αρμάδα συμμαχικών πλοίων, που μετάφεραν τουλάχιστον 100.000 άνδρες, ήταν το υλικό για την μεγαλύτερη απόβαση της Ιστορίας στις ακτές της Νορμανδίας. Η επιχείρηση ήταν ιδιαίτερα παράτολμη, συνάντησε τρομερές δυσκολίες και ισχυρότατη αντίσταση και μάλιστα αρχιστράτηγός της, ο μετέπειτα πρόεδρος των ΗΠΑ Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, είχε ετοιμάσει και ένα σχετικό ανακοινωθέν ότι το εγχείρημα απέτυχε. Τελικά όλα πήγαν καλά και την πρώτη κιόλας μέρα είχε στηθεί στη Νορμανδία ένα καλό προγεφύρωμα.

Οι σύμμαχοι, παρατηρώντας ότι ο πόλεμος αρχίζει να επιμηκύνεται, ετοίμασαν αυτό το άλμα στη Γαλλία για να δημιουργήσουν  ένα ακόμα μέτωπο απελευθερώνοντας την χώρα και προχωρώντας προς Βέλγιο και Γερμανία. Οι απώλειες στην ακτή Ομάχα, ήταν τρομερές και η σκληρότητα των συγκρούσεων απερίγραπτη. Προέκυψαν και πολλά ιστορικά ανέκδοτα, όπως ότι το κωδικό μήνυμα της απόβασης με στίχους  του γνωστού Γάλλου ποιητή Βερλέν μετέδωσε την προηγούμενη  νύχτα  το BBC. Ακόμα  το πρωινό της 6^ης Ιουνίου Γερμανός αξιωματικός, που ζωγράφιζε στην ύπαιθρο, είδε έντρομος τα πλοία να φθάνουν στην ακτή. ΄Οσο οι απώλειες ήταν βαρειές και η γερμανική αντίσταση μεγάλη, ένας Αμερικάνος στρατηγός ανέβηκε πάνω σ΄ ένα γκρέιντερ, άνοιξε  διάδρομο και τον ακολούθησαν οι άνδρες του.΄Εμεινε ακόμα ιστορικό το γεγονός με τον αλεξιπτωτιστή  που ενεπλάκη με τους ιμάντες σ΄ ένα κωδωνοστάσιο.

Αυτή η απόβαση καθόρισε οριστικά και τις τύχες του πολέμου. Ο κινηματογράφος εμπνεύσθηκε άμεσα και έμμεσα. Διάφορες ιστορίες, καταστάσεις, οπτικές μυθοπλασίες, κύκλωσαν ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός, που το θυμόμαστε ακόμα και σήμερα και για το πολύ αίμα που χύθηκε εκεί και όπως και για τους στίχους του Βερλέν «Ματώνουν την καρδιά μου με μονότονη ακεφιά». Πόση μελαγχολία, μοναξιά, εγκλωβισμό, ήρεμη απελπισία, φανερώνουν αυτοί οι υπέροχοι στίχοι. Μοιάζουν ποτισμένοι με υγρασία, ομίχλη και ημίφως.

ΕΝΑ ΟΜΟΡΦΟ ΠΡΩΙΝΟ (UN BEAUMATIN)

(Από Πέμπτη 8 Ιουνίου πανελλαδικά)

του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου

 (΄Εγχρωμο, 2022, Γαλλία- Ηνωμένο Βασίλειο-Γερμανία, διάρκεια 112΄).

Σενάριο-Σκηνοθεσία: Μια ΧάνσονΛοβ

Παίζουν: ΛεϊλάΣεϊντού, ΜελβίλΠουπό, Νικόλ Γκαρσιά, ΠασκάλΓκρεγκορί, Σάρα  ΛεΠικάρ, Έλσα Γκουέτζ.

Η Σάντρα είχε  σύζυγό με τον οποίο απέκτησε ένα κοριτσάκι και ο οποίος σκοτώθηκε σε τρομοκρατική ενέργεια. Η κορούλα είναι οχτώ ετών ενώ η ίδια έχει να αντιμετωπίσει ένα ακόμα σοβαρό πρόβλημα. Ο πατέρας της, πολύ καλός συγγραφέας και καθηγητής της φιλοσοφίας, αρρωσταίνει βαρειά και η διάγνωση είναι βαρύτατη, μια που πάσχει από την νευροεκφυλιστική διαταραχή Σύνδρομο του Μπένσον. Σε λίγο καιρό ο ασθενής δεν θα αναγνωρίζει κανέναν. Μετά από καιρό η Σάντρα συναντάει έναν παλιό φίλο του άντρα της, τον Κλεμάν, και τον ερωτεύεται με πάθος, μόνον που εκείνος είναι παντρεμένος με παιδί.

Η ΧάνσονΛοβ έγραψε το σενάριο μεταξύ 2019 και 2020 επηρεασμένη  από την βαρειά ασθένεια του πατέρα της που αργότερα πέθανε. Η  Σεϊντού , στην μεγάλη ωριμότητά της,  είναι για μια ακόμα φορά καταπληκτική προβάλλοντας δηλαδή  όλες τις πιθανές περιπτώσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει η σύγχρονη γυναίκα. Μονογονεϊκή οικογένεια, μοναξιά, πάθος για έρωτα, υποχρέωση προς τους γονείς.  Τρείς οπτικές της γυναίκας, τρείς τεμαχισμοί, τρείς ανάγκες: Η φροντίδα της μικρής, η συμπαράσταση στον πατέρα, η κατανόηση στον παντρεμένο.

Ιδιαίτερα πειστικό μελόδραμα οικιακού συναισθηματισμού, άψογα σκηνογραφημένο και φωτογραφημένο με ρόλους υψηλού επιπέδου. Είναι ένα κλασικό σχόλιο για την φθορά και την αξία της αγάπης ως «γλώσσα» επικοινωνίας. Πως θα ήταν αυτή η ιστορία πριν 60 χρόνια; Σαφώς σκηνοθετημένη από τον Κλωντ Λελούς που θα απέφευγε όμως το θλιβερό πήγαινε έλα στα γηροκομεία. Εκεί όμως παίζεται πιά το σύγχρονο παιγνίδι του σινεμά, δηλαδή να δείξει το «βρώμικο» και την απώλεια, πέρα από ωραιοποιήσεις.

Η ταινία παρά το «συμβιβαστικό» φινάλε, με γέμισε αφόρητη θλίψη και αίσθημα ματαιότητας. Αυτό σημαίνει πως πέτυχε, με την σκηνοθέτιδα από μια απλή καθημερινή ιστορία να «εξορύσει» υπεραξίες ανώτερες από εκείνες του ανάλογου  αμερικανικού μελοδράματος

Κλειστή υπόθεση (L’istruttoria è chiusa: dimentichi)

του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου

(΄Εγχρωμη, 1971, Ιταλία, διάρκεια 106΄). Σκηνοθεσία: Νταμιάνο Νταμιάνι

Σενάριο: Νταμιάνο Νταμιάνι, Μάσιμο Ντε Ρίτι, Ντίνο Μαϊούρι

Παίζουν: Φράνκο Νέρο, Ρικάρντο Κουτσιόλα, Ζωρζ Ουίλσον Τζόν Στάινερ

΄Ενας ντελικάτος και όμορφος  αρχιτέκτονας, ο Βανζί, εξ αιτίας ενός τροχαίου ατυχήματος  κρίνεται προσωρινά προφυλακιστέος, έως ότου διασαφηνιστούν οι λεπτομέρειες. Η υπόθεση καθυστερεί κι έτσι αντιμετωπίζει τη φρικτή πραγματικότητα της φυλακής. Το καλοκαίρι ήδη έχει φθάσει και η σύζυγος και τα παιδιά του τον περιμένουν για ονειρεμένες διακοπές. Στη φυλακή κυριαρχεί η διαφθορά, η βία και ο νόμος της Μαφίας. Τον αντιμετωπίζουν διακριτικά και του περνάνε το μήνυμα  ότι εφ΄ όσον διαθέσει χρήματα- κάτι που κάνει- θα έχει μεγάλα προνόμια, ακόμα και ερωτικές συναντήσεις. Επειδή οι συγκρατούμενοι στο κελί του είναι βίαιος απέναντί του, ζητάει να τον μεταθέσουν.΄Οντως τον βάζουν σ΄ άλλο κελί όπου γνωρίζει ένα παράξενο συγκρατούμενο του, τον Ρεσέντι που κατηγορείται για ατύχημα μαζικής καταστροφής.΄Εχει έμμονες ιδέες πως κάποιοι θα τον σκοτώσουν, αλλά γιατί; Τι κρύβει και γιατί ψάχνουν συνεχώς στο κελί; Οι εξελίξεις θα είναι καταιγιστικές.

Απορώ και θαυμάζω τον κομμουνιστή Νταμιάνι για την πρωτοφανή κινηματογραφική αθυροστομία του με εντονότατες πολιτικές καταγγελίες κατά της μαφίας του κράτους αλλά και των θεσμών του. Με έξοχη φωτογραφία, εκπληκτική μουσική του Ένιο Μορικόνε, δυό εμβληματικούς σταρ και σωστούς δεύτερους ρόλους, αξιοποιεί ένα άκρως περιπλεγμένο σενάριο για να προσφέρει ένα μεικτό φιλμ.

 Αργόρυθμο θρίλερ και πολιτικό φιλμ δένουν άρρηκτα σε ένα ενδεικτικό της δεκαετίας του ΄70 φιλμ, αντικομφορμιστικό, δυναμικό, πεσιμιστικό. Παράλληλα, η «Κλειστή υπόθεση», είναι μια σαρκαστική κοινωνιογραφία-ηθογραφία για την συμπεριφορά της ιταλικής μεγαλοαστικής σιωπηρής πλειοψηφίας. Η σιωπή ως κυρίαρχο σύμπτωμα, οι κακές εμπειρίες  που δεν βοηθούν  και το σκοτάδι της απόκρυψης, κυριαρχούν. Μου κάνει εντύπωση πως λίγο παραπάνω από μισό αιώνα, που γυρίστηκε η ταινία, δεν φαντάζει καθόλου παλαιομοδίτικη. Αποτελεί ένα πολύτιμο κειμήλιο όχι ρετρό αλλά ιδίως συγκριτικό σε σχέση με το παρόν της πολιτικής και του σινεμά.

«ΤΟ ΑΓΟΡΙ» – «Ο ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΣ»

(από την ΕΠΟΧΗ 2/6/2023)

του Στράτου Κερσανίδη

Η ενηλικίωση μιας χώρας

Το 1969 ο Ναγκίσα Όσιμα γύρισε «Το αγόρι» (Shonen), μια από τις καλύτερες ταινίες του. Είναι η εποχή που η Ιαπωνία βαριά λαβωμένη από την ήττα στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις δύο ατομικές βόμβες στη Χιοροσίμα και το Ναγκασάκι, αρχίζει να συνέρχεται. Η οικονομία της χώρας γνωρίζει αλματώδη άνοδο και μπαίνει δυναμικά στην παγκόσμια βιομηχανική παραγωγή. Βέβαια όλη αυτή η γρήγορη αλλαγή δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει την κοινωνική διαστρωμάτωση δημιουργώντας κοινωνικές ανισότητες.

Ο Όσιμα παίρνοντας ως αφορμή ένα πραγματικό περιστατικό που συνέβη το 1966 γυρίζει μια ταινία που ασκεί σκληρή κριτική στην ιαπωνική κοινωνία. Κεντρικό πρόσωπο είναι ένας 10χρονος ο οποίος θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει την ίδια την Ιαπωνία. Περιφέρεται στη χώρα μαζί με τον πατέρα του, τη μητριά του και το 2χρονο αδελφάκι του και κερδίζουν τα προς το ζην σκηνοθετώντας αυτοκινητικά ατυχήματα και ζητώντας χρήματα από τους οδηγούς. Σύντομα ο 10χρονος θα πάρει τη θέση της μητριάς του και θα αρχίσει εκείνος να πέφτει στις ρόδες των αυτοκινήτων, θεωρώντας αυτό που κάνει ως πολύ σημαντικό για την επιβίωση της οικογένειάς του. Στο μεταξύ ο πατέρας του που τραυματίστηκε στον πόλεμο, αρνείται να βρει μια κανονική δουλειά. Έτσι θα συνεχιστεί η εγκληματική καριέρα της οικογένειας μέχρι τη μέρα που η τραγική κατάληξη ενός σκηνοθετημένου ατυχήματος θα κάνει το αγόρι να συνειδητοποιήσει την πραγματικότητα.

ΤΟ «UNDERGROUND»,Ο ΚΟΥΣΤΟYΡΙΤΣΑ,Η ΓΙΟΡΤΗ ΚΑΙ Η ΛΕΣΧΗ

Με την έναρξη των γιορταστικών κινηματογραφικών εκδηλώσεων για τα δέκα χρόνια της λέσχης  στο θερινό ΑΠΟΛΛΩΝ στις 21:00 τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος 5 Ιουνίου όλη η διαδικασία είναι η ακόλουθη:

Η βραβευμένη πολύκροτη ταινία του Κουστουρίτσα  «Underground» (προσοχή περίπου τρίωρη διάρκεια) αποτελεί μια προσφορά και κατ΄ επέκταση μια προφεστιβαλική εκδήλωση του 36^ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου που αρχίζει τον Οκτώβριο. Ειδικά για την προβολή της λέσχης ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Πανοράματος Κινηματογράφου  κριτικός και συγγραφέας Νίνος Φένεκ Μικελίδης θα προλογίσει το διακεκριμένο φιλμ. Στους θεατές της λέσχης θα διανεμηθούν, κατόπιν κλήρωσης, 5 αντίτυπα του τελευταίου του βιβλίου(που θα υπογράψει  ο ίδιος) «Μαγικά ταξίδια: κείμενα για τον κινηματογράφο 1969-1974» σελίδες 670.

φωτό: Ο διευθυντής του 36ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης στο πρόσφατο φεστιβάλ των Καννών.

Μετά την προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση. Στους θεατές συνίσταται η άφιξη στις 20:30. Η είσοδος θα γίνει με σειρά προτεραιότητας για τα πρώτα 220 άτομα.

76ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΝΝΩΝ

Η απαγωγή και ο βίαιος προσηλυτισμός στην καθολική πίστη ενός 7χρονου εβραιόπουλου στην εξαιρετική ταινία του Μάρκο Μπελόκιο

Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη

Ο ρόλος του Πάπα και της καθολικής εκκλησίας στη βίαιη απαγωγή και τον προσηλυτισμό ενός 7χρονου Εβραιόπουλου στην Ιταλία την περίοδο του Risorgimento είναι στο στόχαστρο της θαυμάσιας ταινίας «Η απαγωγή» του Μάρκο Μπελόκιο, που είδαμε στο διαγωνιστικό πρόγραμμα του φεστιβάλ των Καννών. Σκηνοθέτης από τους πιο καινοτόμους και τολμηρούς σκηνοθέτες του σύγχρονου ιταλικού σινεμά, ο Μπελόκιο ξεκίνησε τα ίδια περίπου εποχή με τρεις άλλους συμπατριώτες του, ανανεωτές του ιταλικού κινηματογράφου, τον Αντονιόνι, τον Παζολίνι και τον Μπερτολούτσι, με τον Μπελόκιο να εστιάζει σε μια σειρά εξαιρετικές ταινίες, σε καίρια, πάντα επικαιρα, θέματα, όπως το κράτος, ο στρατός, η πολιτική και οι πολιτικές αλλαγές, η εκκλησία και η οικογένεια («Οι γροθιές στην τσέπη», «Εν ονόματι του πατρός», «Βιασμός στην πρώτη σελίδα», «Καλημέρα νύχτα», «Αίμα από το αίμα μου», «ο προδότης»).

Στη νέα του αυτή ταινία, ο Μπελόκιο στρέφεται σε ένα ιστορικό γεγονός, την ξαφνική απαγωγή από την οικογένειά του, στη Μπολόνια, το 1858, του Εντγκάρντο Μορτάρα, ενός 7χρονου Εβραιόπουλου, ύστερα από απόφαση του Πάπα Πίου ΙΧ, και που μεταφέρεται στη Ρώμη σε ειδική σχολή προσηλυτισμού για να ασπαστεί τον χριστιανισμό και να υπηρετήσει την εκκλησία. Στις προσπάθειές τους να επανακτήσουν το παιδί τους, οι γονείς του Εντγκάρντο καταφέρνουν να κερδίσουν την υποστήριξη όχι μόνο της κοινότητας των Εβραίων της Ιταλίας αλλά και γενικότερα την κοινή γνώμη της φιλελεύθερης Ιταλίας καθώς και άλλων χωρών, από Βρετανία μέχρι και Αμερική, με την Εκκλησία και τον Πάπα να αρνούνται να υποχωρήσουν.

Με ένα σωστό, απέριττο σενάριο και την ωραία φωτογραφία του Φραντσέσκο Ντι Τζιάκομο, και μια γενικά πετυχημένη ανάπλαση της περιόδου, ο Μπελόκιο στήνει εξαιρετικές όπως πάντα σκηνές, στις οποίες όχι μόνο προσπαθεί να διεισδύσει στους χαρακτήρες και τα κίνητρα των προσώπων αλλά και πετυχαίνει να σκιαγραφήσει μια συγκεκριμένη εποχή. Άλλοτε αντιπαραθέτοντας παράλληλες πράξεις (όπως τις σκηνές της προσευχής της εβραϊκής οικογένειας με τις σκηνές της χριστιανικής κατήχησης του μικρού Εντγκάρντο), άλλοτε εστιάζοντας την κάμερά του στο πρόσωπο του Εντγκάρντο για να καταγράψει τις αντιδράσεις και τη ψυχολογία του, όταν σταδιακά αρχίζει να αλλάζει και να παραδίδεται στον προσηλυτισμό του, και άλλοτε στις απορίες και τα όνειρά του με ότι έχει σχέση με τον Σταυρωμένο (εκπληκτική είναι η σκηνή όπου φαντάζεται να σηκώνεται το βράδυ από το κρεβάτι του και να πηγαίνει στην εκκλησία όπου βγάζει τα καρφιά από τα χέρια και τα πόδια του Ιησού, που απελευθερώνεται, κατεβαίνει από τον Σταύρο και απομακρύνεται), καθώς και εκείνες με τους γονείς του (όπως στη σκηνή της απόρριψης του πατέρα όταν τον επισκέπτονται).

Ο Αμερικανός Γουές Άντερσον είναι ένας από τους λιγοστούς σύγχρονους Αμερικανούς σκηνοθέτες με εντελώς δικό του, προσωπικό στιλ, με μια σειρά κωμωδίες, όπου κυριαρχούν οι συμμετρικές συνθέσεις των πλάνων, η χρήση ζουμ και ρελαντί και το stop motion animation σε ταινίες που συχνά δίχασαν την κριτική αλλά που δεν έπαψαν να μας αποκαλύπτουν το μοναδικό ταλέντο του («Η οικογένεια Τένενμπαουμ», «Ο απίθανος κύριος Φοξ», «The Grand Budapest Hotel», «Το νησί των σκύλων», «Η γαλλική αποστολή»).

Στη νέα του ταινία «Asteroid City», παρακολουθούμε έναν πατέρα που φτάνει με τα παιδιά του σε μια φανταστική αμερικανική πόλη, κάπου στην έρημο, το καλοκαίρι του 1955, μαζί με άλλες οικογένειες για να πάρουν μέρος σε ένα διαγωνισμό υποτροφιών, ταξίδι που ανατρέπεται θεαματικά με την εμφάνιση ενός εξωγήινου.

Η ταινία άρχιζει σαν ένα υποτιθέμενο θεατρικό έργο, με τον παρουσιαστή να παρουσιάζει και να σχολιάζει τα πρόσωπα και να μας εισάγει κάθε τόσο στις διάφορες σκηνές. Σε ένα χώρο στημένο με απλά ψεύτικα σκηνικά που μου θύμισε τo Dogville του Λαρς φον Τρίερ, και με εικόνες με ξεπλυμένα χρώματα, με σκηνές διανθισμένες κάθε τόσο με ένα δικό του, εκκεντρικό χιούμορ; με φόντο τις δοκιμές ατομικής βόμβας στην έρημο της Νεβάδας, και το γρήγορο, «μυστικό» πέρασμα επισήμων αυτοκινήτων με συνοδεία μοτοσυκλετιστών (που σίγουρα κατευθύνονται στους χώρους δοκιμών), με ένα φωτογράφο που τραβάει με την κάμερα του όλα τα συμβάντα (τοπικά και «ξένα»), μαζί και τον παράξενο εξωγήινο και μια σέξι ηθοποιό, παρέα με τα υπόλοιπα εκκεντρικά πρόσωπα, ο Άντερσον φτιάχνει αυτή, την εικαστικά όμορφη, με σουρεαλιστικές πινελιές και πλούσια σε λεπτομέρειες και εξαιρετικά τρικ, ταινία. Χρησιμοποιώντας μια πλειάδα γνωστών ηθοποιών στους διάφορους, ακόμη και δευτερεύοντες, ρόλους: Τζέισον Σβάρτσμαν, Σκάρλετ Γιόχανσον, Τομ Χανκς, Τζέφρεϊ Ράιτ, Τίλντα Σουίντον, Μπράιαν Κράνστον, Έντριαν Μπρόντι, Γουιλεμ Νταφόε, Έντουαρντ Νόρτον, Λιβ Σράιμπερ, Στιβ Καρέλ, Ματ Ντίλαν, Τζεφ Γκόλντμπλουμ, Μάργκοτ Ρόμπι.

ΕΙΔΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ ΜΕ ΚΟΥΣΤΟΡΙΤΣΑ

ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΛΕΣΧΗΣ

Το 36^ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου ξεκινάει από τη Θεσσαλονίκη. Προλογίζει ο διευθυντής του.

Η αγαπημένη και βραβευμένη γλυκόπικρη ταινία.

Μια ακόμα επιλογή από τις Σινεφίλ Δευτέρες.

76ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΝΝΩΝ

Στο δικαστικό δράμα «Ανατομία μιας πτώσης» της Ζιζτίν Τρίετ ο Χρυσός Φοίνικας

Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη

Σε αουτσάιντερ ταινία, το δικαστικό δράμα «Ανατομία μιας πτώσης» της Ζιζτίν Τρίετ, γύρω από μια συγγραφέα που κατηγορείται για τη δολοφονία του συζύγου της, απονεμήθηκε τελικά ο Χρυσός Φοίνικας τπυ φετινού 76ου φεστιβάλ των Καννών. Στο ότι η Τρίετ είναι η τρίτη μόνο γυναίκα στην ιστορία του φεστιβάλ που κερδίζει το Χρυσό Φοίνικα (μετά την Τζέιν Κάμπιον για την ταινία της «Μαθήματα πιάνου» και την Τζούλια Ντικουρνό για το «Τιτάν»), ίσως να έπαιξε ρόλο στην απόφαση της επιτροπής με πρόεδρο τον βραβευμένο δυο φορές με το Χρυσό Φοίνικα,  Ρούμπεν Όστλουντ, ιδιαίτερα όταν υποψήφιες υπήρχαν άλλες πολύ καλύτερες από σκηνοθετικής πλευράς ταινίες, όπως οι ταινίες των Νούρι Μπίλγκε Τσέιλαν, Βιμ Βέντερς, Άκι Καουρισμάκι, Κεν Λόουτς και Χιροκάζου Κόρε-Έντα.

Πάντως η ταινία ξεχώρισε ιδιαίτερα για την ερμηνεία της Σάντρα Χούλερ στο ρόλο της διάσημης συγγραφέα, με την ταινία να αφήνει ερωτηματικά αν τελικα είναι αθώα ή ενοχή. Τη σημασία της βράβευσης σε γυναίκα τόνισε και η Τζέιν Φόντα που απένειμε το βραβείο στη σκηνοθέτιδα, τονίζοντας πως από τότε που η ίδια είχε έρθει για πρώτη φορά στο φεστιβάλ, το 1963, έχουν αλλάξει πολλά σχετικά με την παρουσία της γυναίκας στις επιλεγμένες ταινιες, με τον αριθμό να φτάνει φέτος στις 7. Στην ομιλία της, η Φόντα αναφέρθηκε και στις διαδηλώσεις (που δεν είχαν επιτραπεί να γίνουν εδώ) ενάντια στην αύξηση του έτους συνταξιοδότησης.

Το Μέγα Βραβείο του φεστιβάλ απονεμήθηκε στον Τζόναθαν Γκλέιζερ για τη συγκλονιστική ταινία του, «Ζώνη ενδιαφέροντος», βασισμένη στο βιβλίο του Μάρτιν Έμις (που πέθανε αυτές τις μέρες), και που αναφερεται στην ιδιωτική ζωή του Διοικητή του στρατοπέδου του Άουσβιτς, Ρούντολφ Χες, υπευθύνου για την εξόντωση χιλιάδων Εβραίων. Ταινία που κέρδισε και το βραβείο των μελών της κριτικής επιτροπής της FIPRESCI (της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου).

Από τα πιο δίκαια πιστεύω βραβεία ήταν το Ειδικό Βραβείο του φεστιβάλ, που απονεμήθηκε στον Φιναλνδό Άκι Καουρισμάκι για την ταινία του «Πεσμένα φύλλα», γύρω από τον αργοπορημένο έρωτα ανάμεσα σε δυο μοναχικά πρόσωπα που προσπαθούν να επιβιώσουν σε μια κερματισμένη κοινωνία.

Με το βραβείο σκηνοθεσίας να κερδίζει ο Τραν Αν Χουνγκ για την ταινία του «Το πάθος του Ντοντέν Μπουφάντ», ταινία γύρω από τη γαστρονομία, μέσα από τη σχέση ενός διάσημου γκουρμέ σεφ και της μαγείρισσας και ερωμένης του για μια περίοδο 20 χρόνων. Η εξαιρετική ταινία «Τέρας» του Κόρε-Έντα, περιορίστηκε στο βραβείο σεναρίου που δόθηκε στον σεναριογράφο του,  Σακαμότο Γιούζι. Στον ίδιο είχε απονεμηθεί το προηγούμενο βράδυ και το βραβείο Queer. Το βραβείο σεναρίου απένειμε ο γνωστός Αμερικανός ηθοποιός Τζέι Σι Ράιλι, ο οποίος για μερικά λεπτά δεν μιλούσε, κάνοντας απλά μορφασμούς, για να πει στη συνέχεια, «να, αυτό θα πει χωρίς λόγια, χωρίς σενάριο» και να εξηγήσει τη μεγάλη σημασία του σεναρίου στον κινηματογράφο, υπονοώντας την πρόσφατη απεργία και τις διαδηλώσεις των Αμερικανών σεναριογράφων στο Χόλιγουντ.

Η εξαιρετική ταινία του Βιμ Βέντερς, «Υπέροχες μέρες» περιορίστηκε στο βραβείο ανδρικής ερμηνείας που κέρδισε (πολύ δίκαια πρέπει να τονίσω) ο Κότζι Γιακούσο, στο συγκινητικό ρόλο του καθαριστή δημοσίων τουαλετών, σε μια ταινία ύμνο στη ζωή και τις απλές χαρές της ζωής. Όπως περιορίστηκε και η θαυμάσια ταινία «Ξερά χόρτα» του το βραβείο γυναικείας ερμηνείας να κερδίζει ο Τούρκος Μερβέ Τιζντάρ στο ρόλο μιας επαρχιακής δασκάλας, βραβείο που, παραλαμβάνοντάς το, βρήκε την ευκαιρία να μιλήσει για την καταπίεση και τους αγώνες των γυναικών (ιδιαίτερα στην επαρχία)  στη σημερινή Τουρκία.

Η πιο συγκινητική στιγμή στην όλη απονομή ήταν η εμφάνιση του 97χρονου παλαίμαχου σκηνοθέτη/παραγωγού φτηνής παραγωγής ταινιών (βασικά τρόμου και επιστημονικής φαντασίας), Ρότζερ Κόρμαν («επιτέλους στις Κάννες» είπε ο ίδιος συγκινημένος) που απένειμε ένα από τα βραβεία κα τον οποίο οι επίσημοι καλεσμένοι της εκδήλωσης χειροκροτούσαν όρθιοι για αρκετά λεπτά. 

ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ

Χρυσός Φοίνικας: «Ανατομία μιας πτώσης» της Ζιζτίν Τρίετ

Μέγα Βραβείο: «Ζώνη ενδιαφέροντος» του Τζόναθαν Γκλέιζερ

Σκηνοθεσίας: Τραν Αν Χουνγκ για «Το πάθος του Ντοντέν Μπουφάντ»

Ανδρικής ερμηνείας: Κότζι Γιακούσο, για τις «Υπέροχες μέρες»

Γυναικείας ερμηνείας: Μερβέ Ντισντάρ για τα «Ξερά χόρτα»

Βραβείο της Επιτροπής: «Πεσμένα φύλλα» του Άκι Καουρισμάκι

Σεναρίου: Σακαμότο Γιούτζι, «Τέρας» του Χιροκάζου Κόρε-Έντα

ΑΛΛΑ ΒΡΑΒΕΙΑ

ΧρυσήΚάμερα: “Inside the Yellow Cocoon Shell,”  του Τίεν Αν Φαμ

Χρυσός Φοίνικας Μικρού Μήκους: «27» της Φλόρες Άννας Μπούντα

Ειδική Μνεία μικρού μήκους: “Fár,” του Γκούνουρ Μαρντινσντότιρ  Σλούτερ

Βραβείο Queer: «Τέρας» του Χιροκάζου Κόρε-Έντα

ΕΝΑ ΚΑΠΟΙΟ ΒΛΕΜΜΑ

Καλύτερης ταινίας: “How to Have Sex,” της Μόλι Μάνινγκ Γουόκερ

Βραβείο Επιτροπής: “Hounds,” του Καμάλ Λαζράκ 

Βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας: “The Mother of All Lies,” της Ασμαέ Ελ Μουντίρ

Βραβείο Ελευθερίας: “Goodbye Julia,” του Μοχάμεντ Κορντοφάνι

Βραβείο Συνόλου: “The Buriti Flower,” των Ζοάο Σαλαβίζα, Ρενέ Νάντερ Μεσόρα, τους ηθοποιούς και το συνεργείο

Βραβείο Νέας Φωνής: “Omen,” του Μπαλότζι

ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΟ ΤΩΝ ΣΚΗΝΟΘΕΤΩΝ

Europa Cinemas Label: “Creatura,” της Έλενα Μάρτιν

ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ

Μέγα Βραβείο: “Tiger Stripes,” της Αμάντας Νελ Έου

ΒΡΑΒΕΙΑ FIPRESCI (ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ)

Διαγωνιστικό τμήμα: «Ζώνη ενδιαφέροντος» του Τζόναθαν Γκλέιζερ

Ένα κάποιο βλέμμα: «Los Colonos» του Φελίπε Γκάλβεζ Χαμπέρι

Πρώτη ταινία στα παράλληλα τμήματα («Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών» και «Εβδομάδα της Κριτικής»): «Levante» της Λίλα Χάλα