Η μεγάλη μάχη της Φλάνδρας
Του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου
Υπάρχουν φιλμ καλά, υπάρχουν αριστουργήματα, υπάρχουν όμως και κάποιες δημιουργίες που οι σκηνοθέτες τους έχουν «πειράξει» κάτι στο μηχανισμό τους έτσι ώστε να είναι πλέον αξιομνημόνευτες. Επισημαίνω, σύμφωνα με την άποψή μου, τις 20 πιο πειραγμένες ταινίες όλων των εποχών, γυρισμένες από γνωστούς ή αγνώστους σκηνοθέτες και σας τις παραθέτω για την καλύτερη ενημέρωσή σας. Κάποτε πιθανά θα προκύψει και ένα ειδικό κινηματογραφικό αφιέρωμα.
1.Erazerhead (1977). Ο Ντέιβιντ Λιντς στην πτυχιακή εργασία του σε ένα από τα πλέον νοσηρά φιλμ όλων των εποχών, όπου μεταξύ άλλων ένα νεογέννητο μωρό τοποθετείται στο φούρνο.
2.Η νύχτα της επόμενης μέρας (1969) του Χιούμπερτ Κόρνφιλντ. Αλήθεια ή πραγματικότητα; Έγινε ή όχι μια απαγωγή; Ο Μάρλον Μπράντο σε μια εκπληκτική, διφορούμενη δημιουργία.
3.Γλυκιά μου Άλις (1976) του Άλφρεντ Σόλε. Ταινία τρόμου αλλά με παράδοξες ανατροπές, παράδοξες ενθέσεις σκηνών και γενικώς ανατροπή του παραδοσιακού είδους.
4.Σίμπιλ (1976) του Ντάνιελ Πίτρι. Τρίωρη τηλεταινία, βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, με τις Τζόαν Γουντγουορντ στο ρόλο της ψυχαναλύτριας και τη Σάλι Φιλντ καταπληκτική στο ρόλο της ασθενούς που έχει 24 προσωπικότητες!
5.Η μεγάλη στρατιά των αφανών ηρώων (1969). Δυόμισι ώρες από την ευαισθησία του Ζαν Πιερ Μελβίλ με δυο μεγάλες ανατροπές: Ποτέ άλλοτε ένα φιλμ νουάρ δεν ήταν τόσο χαλαρό και καθόλου συμπαγές και ποτέ άλλοτε μια ταινία δράσης δεν ήταν τόσο εξειδικευμένο σχόλιο για την εποχή.
6.Η μεγάλη μάχη της Φλάνδρας (1969) του Σίντνεϊ Πόλακ. Σε μια πολεμική ταινία πολιορκίες, ο Πόλακ τα ανατρέπει όλα με μια μονοκονδυλιά. Καταργεί τελείως τη δράση και οργανώνει ένα φιλοσοφικό-αισθητικό σεμινάριο περί τέχνης.
7.Η γυναίκα της διαφθοράς (1946. Ένας από τους πιο αδικημένους σκηνοθέτες όλων των εποχών, ο Τζον Μπραμ, με βάση το φιλμ νουάρ γυρίζει μια γοητευτικά παράξενη ταινία, όπου αναμειγνύονται η ψυχανάλυση, το τερατώδες και οι ανατροπές.
8.Στη φωλιά των λύκων (1972). Ο Ρενέ Κλεμάν ανατρέπει όλους τους κώδικες του νουάρ και του νεονουάρ και ουσιαστικά κάνει ένα σχόλιο με αργούς ρυθμούς για την αιώνια παιδικότητα των ανδρών και την ανάγκη τους να παίζουν. Καταπληκτική η μουσική του Γκεόργκ Ζαμφίρ.
9.Κάποιος πίσω από την πόρτα (1971) του Νίκολας Γκέσνερ. Τσαρλς Μπρόνσον, Άντονι Πέρκινς και Τζιλ Άιρλαντ σε ένα πολύ ανατρεπτικό συνοριακά θρίλερ, που καθοδόν αλλάζει κατεύθυνση και μετατρέπεται σε παράξενο ψυχόδραμα.
10.Ετοιμάστε τα μαντήλια σας (1978). Ξενόγλωσσο Όσκαρ στον Μπερτράν Μπλιέ με τους Ζεράρ Ντεπαρτιέ, Πατρίκ Ντεβέρ, Καρόλ Λοτέ. Ένας πονηρούλης 14χρονος μπαίνει σφήνα ανάμεσα σε δυο άντρες και γελοιοποιεί την αστική οικογένεια.
11.Απρόσκλητος επισκέπτης (2004). Ένα εκπληκτικό ανατρεπτικό ισπανικό θρίλερ, με συνεχείς ανατροπές, με εκπληκτικές εναλλαγές οπτικών και σαφέστατα κρυμμένα αντιφρανκικά μηνύματα.
12.Ο θυρωρός (2011) του Χάιμε Μπαλαγκερό. Ισπανικό και από τα πιο νοσηρά, όχι μόνον θρίλερ, αλλά ταινίες όλων των εποχών. Η ιστορία ενός θυρωρού και της σχέσης του με μια γυναίκα στα άπαντα της νοσηρότητας.
13.Ο άγνωστος είχε διπλό άλλοθι (1949) του Τζον Μπέρι. Ένα από τα πλέον πονηρά, ανατρεπτικά και παράξενα φιλμ όλων των εποχών. Ένας άντρας, μια σχέση με μια περιφρονητική γυναίκα και η λύτρωση με μια ταχυδακτυλουργία. Εξαιρετικό.
14.Strangers in the night (1944) του Άντονι Μαν. Ένας τραυματισμένος βετεράνος του πολέμου του Ειρηνικού γυρίζει στην πατρίδα για να πέσει στην αγκαλιά μιας κοπέλας που γνώρισε από γράμμα στο νοσοκομείο και μένει έκθαμβος και αποσβολωμένος μπροστά στον εφιάλτη που αντιμετωπίζει.
15.Μαριονέτες (1980). Δηλώνεται ως τηλεταινία, αλλά είναι ένα εξαιρετικό και άγνωστο φιλμ του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Η ιστορία μιας δολοφονίας, ένα ψυχιατρείο, ένας εγκλεισμός, οι σχέσεις ενός ζεύγους και η μεγάλη ανατροπή ιδίως επί του αναπαραστατικού συστήματος.
16.Μ (1951). Δεν πρόκειται για το κορυφαίο αριστούργημα του Φριτς Λανγκ, αλλά για το ριμέικ του Τζόζεφ Λόουζι, το οποίο παρακολουθώντας το νιώθουμε γιατί τον έδιωξε ο Μακάρθι από τις ΗΠΑ. Το μεγάλο «πείραγμα» γίνεται στο τέλος, στην εκφώνηση του μεγάλου λόγου, που είναι ένας χειμαρρώδης καταπέλτης κατά των αξίων του καπιταλισμού και των φιλελεύθερων δημοκρατιών.
17.Ο Ντίλινγκερ είναι νεκρός (1969). Ο Μάρκο Φερέρι, ίσως στην πιο διφορούμενη και αινιγματική ταινία του, τονισμένη σουρεαλιστικά, που, ενώ δεν την καταλαβαίνεις, τελικά τη νιώθεις.
18.Το πράσινο δωμάτιο (1978) του Φρανσουά Τρυφό. Από τις πιο νεκροφιλικές ταινίες όλων των εποχών, ένα παράξενο εσωτερικό δράμα, τελείως διαφοροποιημένο ως στυλ από την οπτική του.
19.Οι κατάσκοποι (1957). Ο Ανρί Ζορζ Κλουζό στις πιο μεγάλες φόρμες του, σε ένα υποτιθέμενο θρίλερ με κατασκόπους, ουσιαστικά όμως μια κορυφαία ταινία για την τρέλα.
20.Μουσέτ (1967). Το πολυβραβευμένο αριστούργημα του Ρομπέρ Μπρεσόν, που μας μεταφέρει στη Γαλλία του μεσοπόλεμου. Το βαθύτατο τολμηρό πείραμα και «πείραγμα» της ταινίας γίνεται πάνω στα ηθικά κίνητρα της έφηβης ηρωίδας του, που φτάνουν στα όρια μιας ακατανόητης υπέρβασης, γεμάτης ποίηση και σκληρότητα.
Κέντρο Μελετών & Ερευνών για το Σινεμά 