ΜΠΡΟΥΣ ΛΙ

Όταν η  ανατολή συναντά τη δύση…

του Πέτρου Καλογερά

Η Δύση ήταν πάντα αυτή που κυριαρχούσε στην εξωστρέφεια και την πρόοδο. Η Ανατολή, στην εσωτερικότητα και την σημασία των παραδόσεων. Όταν η Ανατολή συναντά την Δύση, το μείγμα που προκύπτει έχει τα χαρακτηριστικά μιας σχεδόν τέλειας ύπαρξης. Μια τέτοια ήταν και ο Λι Χου Φαν, κατά κόσμον Μπρους Λι, που γεννήθηκε στην Καλιφόρνια, μεγάλωσε στο Χονγκ Κονγκ και επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν έκλεισε τα 18 για να σπουδάσει φιλοσοφία. Οι πολεμικές τέχνες στις οποίες αφιερώθηκε από την παιδική του ηλικία, τον παρέπεμψαν στην περαιτέρω μελέτη της ανθρώπινης σκέψης και της εσωτερικής αναζήτησης. Ακόμα και αυτές, αποτελούσαν ένα μείγμα ανατολής και δύσης, αφού συνδύαζαν το κινέζικο ουίνγκ τσουν και το δυτικότερο μποξ (ή πυγμαχία, αν λάβουμε υπόψη την αρχαιοελληνική του προέλευση). Η προσήλωσή του στις τέχνες του ήταν κάτι που το έκανε για τον εαυτό του. Για επάγγελμα όμως διάλεξε μια άλλη τέχνη, εκείνη της ηθοποιίας.

Σε ηλικία μόλις 10 ετών κέρδισε τον πρώτο πρωταγωνιστικό του ρόλο στην ταινία «The Kid». Συμμετείχε σε πολλές ταινίες στο Χονγκ Κονγκ και όταν αποφάσισε να μεταβεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, θεώρησε πως προτεραιότητά του είναι οι πολεμικές τέχνες. Σε μια επίδειξή του όμως, έτυχε να βρίσκεται και ένας διάσημος κομμωτής του Χόλιγουντ που μεσολάβησε για να υπογράψει ένα πενταετές συμβόλαιο με την τηλεόραση. Έγινε γνωστός στο αμερικάνικο κοινό πρωταγωνιστώντας στην σειρά «The Green Hornet» που πρόσφατα έγινε και ταινία, όπου την θέση του Μπρους Λι στον ρόλο του Κέιτο πήρε ο Τζέι Τσου. Όταν αργότερα αποφάσισε να ιδρύσει την δική του εταιρία παραγωγής στο Χονγκ Κονγκ, ακολούθησαν τέσσερις και μισή ταινίες μέχρι τον θάνατό του στις 20 Ιουλίου του 1973. Η ταινία που άφησε στην μέση, όλως τυχαίως, είχε τίτλο «Θανάσιμο παιχνίδι»…

Ο θάνατός του ήταν μυστηριώδης. Πέθανε στην (αθεράπευτα) συμβολική ηλικία των 33 ετών και κάτω από περίεργες και ύποπτες συνθήκες, λεπτομέρειες οι οποίες τροφοδότησαν και τροφοδοτούν μέχρι σήμερα ατελείωτες θεωρίες συνωμοσίας. Οι οπαδοί του γίνονται περισσότεροι χρόνο με το χρόνο, όχι μόνο για την σύντομη και συνάμα ενδιαφέρουσα ζωή του, αλλά και για τις ταινίες του που πλέον κατατάσσονται στην κατηγορία των καλτ. Η συνολική αισθητική τους, το μονοδιάστατο σενάριο που θυμίζει βιντεοπαιχνίδι με αυξανόμενα επίπεδα δυσκολίας και οι συνοδευόμενες από ‘γραφική’ ενδυμασία κραυγές, οριοθετούν το λεγόμενο καλτ των αρχών της δεκετίας του ’70 δημιουργώντας έναν ήρωα, τον Λι, που μάχεται την αδικία σε σκηνικό ένας εναντίον όλων. Ο Αλέξης Δερμεντζόγλου μέσα από μια θεωρητική μελέτη του σχολιάζει πάνω σ’ αυτό: «…(μου) φαίνεται πως η περίπτωση Μπρους Λι είναι η ανατολίτικη απάντηση στους κάθε λογής δυτικούς πράκτορες. Οι ταινίες τους είχαν ευρύτατη διανομή σ΄ όλο τον κόσμο και (υποθέτω) πως οι Ασιάτες και Ανατολίτες θα ένοιωθαν βαθύτατα περιθωριοποιημένοι. Ο Μπρους Λι είναι ένα γνήσιο τέκνο του ΄70, δεκαετίας της εξάπλωσης της βίας και της μεγάλης απελπισίας. Οι συλλογικές εξεγέρσεις έχουν κατασταλεί και το δίκιο το υπερασπίζεται ο ένας και μοναδικός. Αν στις ΗΠΑ είναι ένα φασιστοειδές του τύπου Βρόμικος Χάρι (Dirty Harry), στην Ανατολή αρκεί ο …Λι με τα σχιστά μάτια και το καλογυμνασμένο κορμί. ΄Εγινε καλτ φιγούρα, άσχετα αν η σειρά των καρατοειδών πρακτορίσκων που ήταν επίγονοί του, ήταν της ελεεινής μορφής»  Ίσως ο Λι να σκέφτηκε κάπως έτσι παντρεύοντας για άλλη μια φορά τα δυο άκρα του ορίζοντα. Λέγεται μάλιστα πως λίγο πριν ιδρύσει την εταιρία παραγωγής του, παρέδιδε μαθήματα «ξύλου» σε σταρ του Χόλιγουντ χρεώνοντάς τους 150 δολάρια την ώρα. Όμως, ο Λι ήθελε πάνω απ’ όλα να μάθει την τέχνη του σε όλους. Και ο τρόπος που διάλεξε ήταν ο καλύτερος δυνατός εκείνη την εποχή, άσχετα αν πολλοί τον έβαλαν στο «μάτι» γιατί τους ενόχλησε, είτε η επιτυχία του είτε η αποκάλυψη των ανατολικών παραδόσεων στους δυτικούς. Ίσως το κατόρθωμά του είναι το ότι κατάφερε να πείσει πως το εν λόγω μείγμα Ανατολής-Δύσης δεν είναι αδύνατο και να απελευθερώσει πολύ κόσμο από προκαταλήψεις, σπρώχνοντάς τον σε ένα τρόπο ζωής με λιγότερες ατέλειες. Πώς το κατάφερε αυτό; Ο Αλέξης Δερμεντζόγλου καταλήγει: « Ο Μπρους Λι με τα «άλματα προς τα πάνω» έδειξε μια κατεύθυνση: Πιο ψηλά, πιο μακριά, πιο ελεύθερα, πιο ρυθμικά, πιο αρμονικά, πιο τελετουργικά, πιο ισορροπημένα. Τελικά όλα αυτά είναι ένας ύμνος στην τελειότητα, στην αρμονία, στην αλλαγή «επιπέδου» της ζωής, της ψυχής και του κορμιού». Είναι αυτό ακριβώς που απέδειξε ο Λι. Όταν θέλεις να πετύχεις κάτι, δεν υπάρχουν σύνορα, δεν υπάρχουν μη και όχι, υπάρχει μόνο η προσπάθεια για μια τέλεια κατασκευή του εσωτερικού και η εξωτερίκευσή του.

Οι γνωστές ταινίες του δεν είναι (δυστυχώς) πολλές, αλλά αρκούν για να φτιάξουν ένα «θρύλο». «Οι ματωμένες γροθιές του καράτε», «Ο κίτρινος πράκτωρ εναντίον της μαφίας», «Ο κίτρινος δράκος του Χονγκ Κονγκ» είναι οι σημαντικότεροι τίτλοι που τον έκαναν γνωστό παγκοσμίως. Το 1993, στην επέτειο των 20 χρόνων από τον θάνατό του, προβλήθηκε η ταινία για την ζωή του με τίτλο « Dragon: Η ζωή του Μπρους Λι» με πρωταγωνιστή των Τζέισον Σκοτ Λι. Η ζωή του και ο θάνατός του, πυροδότησαν μια …αναταραχή στο μυαλό πολλών ανθρώπων. Σήμερα, 39 χρόνια μετά το οριστικό του «αντίο», η μορφή του παραμένει ανάμεσά μας και μας δείχνει το δρόμο για ένα καλύτερο μέλλον…

 

Υ.Γ. Το ΚΕ.Μ.Ε.Σ (Κέντρο Μελετών και Ερευνών για το Σινεμά) είναι ένα όραμα για να έχουμε έναν τρίτο θεσμό για το σινεμά με έδρα την Θεσσαλονίκη (μετά το Φεστιβάλ Κινηματογράφου και το Μουσείο Κινηματογράφου). Μέχρι στιγμής εξασφαλίζεται στα ιδρυτικά μέλη η συντριπτική πλειοψηφία ανθρώπων του σινεμά. Με 3 διανομείς, 2 σκηνοθέτες, με 8-9 κριτικούς κινηματογράφου με 1-2 καθηγητές της Σχολής Κινηματογράφου του ΑΠΘ και τα υπόλοιπα, δεδηλωμένοι σινεφίλ δημοσιογράφοι, γιατροί, δικηγόροι και άνθρωποι με αγάπη για την έβδομη τέχνη, έχουμε εξασφαλισμένη μια μέση αξιόλογη άποψη. Τα έξοδα καλύπτονται απο σύνδρομές. Η συνδρομητική λειτουργία του Κέντρου έχει την φιλοσοφία ότι δεν θέλει εξαρτήσεις, περιπλοκές και διαπλοκές, δεν επιθυμεί να δέχεται πιέσεις. Μόλις εμφανιστεί έργο, μπορεί να αποτανθεί σε κάποιους φορείς αλλά με ισότιμη και υπερήφανη στάση. Παράλληλα το Κέντρο δέχεται αναθέσεις εργασιών ή μελέτες από άλλους φορείς. Ως εκ τούτου γίνεται κατανοητό πόσο ζωογόνα είναι η τακτική καταβολή της συνδρομής από τα μέλη. Ελπίζουμε αυτή η επιστολή να υπήρξε χρήσιμη για τις όποιες απορίες, ερωτηματικά ή σκέψεις. Αν έχετε κάτι παραπάνω για γόνιμο διάλογο και εξίσου γόνιμη διαφωνία στείλτε το ταχύτερο e-mail (fixcare@otenet.gr) ή επιστολή (Τ.Θ.50069 Τ.Κ.54013 Θεσσαλονίκη) ή fax (2310-240657 από 11 το πρωί έως 11 το βράδυ) ή πάρτε μας τηλέφωνο στο 2310-224212.