Η «ΑΝΟΙΞΗ» ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ!

Αναδημοσίευση από την «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ»,23/02/2014

του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου

dermetzo@otenet.gr

 Γρηγόρης Λαμπράκης: Ο «Μαραθώνιος» μιας ημιτελούς Άνοιξης η νέα ταινία τεκμηρίωσης σε σκηνοθεσία Στέλιου Χαραλαμπόπουλου και παραγωγή Θάνου Λαμπρόπουλου (Εταιρία Περίπλους). Ένα, λοιπόν, ντοκιμαντέρ τεκμηρίωσης που ήδη εξήλθε στην Αθήνα (από 20 Φεβρουαρίου) και παρουσιάζεται από τις 27 Φεβρουαρίου στη συμπρωτεύουσα.

Είμαστε 51 χρόνια από τις 22 Μαρτίου του 1963, όταν στο κέντρο της Θεσσαλονίκης έγινε απόπειρα δολοφονίας κατά του ανεξάρτητου βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη, πανεπιστημιακού γιατρού γυναικολόγου και ενδοκρινολόγου, αθλητή των δρόμου ταχύτητας και του μήκους και βαλκανιονίκη. Μετά από βαρύτατες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις πέθανε στο ΑΧΕΠΑ στις 27 Μαΐου. Η σωρός του μεταφέρθηκε με τρένο στην Αθήνα, όπου και έγινε η κηδεία του στις 28 με πλήθος κόσμου από εφτακόσιες χιλιάδες με ένα εκατομμύριο. Ο ανακριτής Σαρτζετάκης (μετέπειτα πρόεδρος της Δημοκρατίας) δεν δίστασε να παραπέμψει και ανώτατους αξιωματικούς της χωροφυλακής και της αστυνομίας. Αποκαλύφθηκε ένα φοβερό και τρομερό παρακράτος (η συμμορία της  καρφίτσα) και άλλα, ενώ δύο περίπου εβδομάδες αργότερα παραιτήθηκε ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής.

ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΣ

Όπως αποδείχθηκε, οι άνωθεν εντολές της αστυνομίας σε παρακρατικά στελέχη ήταν να στραπατσαριστεί (προς συμμόρφωση) ο Λαμπράκης. Όμως, ο λοστός λειτούργησε δολοφονικά και η σκηνή με το τρίκυκλο έμεινε ιστορική. Να θυμίσω πως ο Βασίλης Βασιλικός έγραψε το γνωστό αφήγημα Ζ, που αργότερα ο Κώστας Γαβράς το μετέτρεψε σε αποτελεσματική, πολιτική  ταινία  με δομές νουάρ.

Ο Δήμος Θέος είχε γυρίσει τότε το εξαιρετικό, μικρού μήκους ντοκιμαντέρ Οι 100 ώρες του Μάη και τώρα φθάνει η μεγάλου μήκους δίωρη δημιουργία.

Αρχικά, ο δημιουργός και η παραγωγή με τους συνεργάτες τους έκαμαν μια πολύ μεγάλη έρευνα, για να βρουν στοιχεία, μαρτυρίες, φωτογραφικό υλικό και ιδίως ανθρώπους για να μιλήσουν. Υπάρχουν σπάνια οπτικά ντοκουμέντα και όλα μαζί δένονται μ’ ένα επιδέξιο μοντάζ.

Η δολοφονία Λαμπράκη αποτέλεσε μια μέγιστη ιστορική και ιδεολογική τομή στην Ιστορία της χώρας μας. Αποδείχθηκαν και αναδείχθηκαν κάποια πολύ σημαντικά πράγματα: 1. Η έντονη εμπλοκή του παλατιού στα πολιτικά πράγματα της χώρας. 2. Η ύπαρξη οργανωμένου παρακράτους ιδίως με έδρα (δυστυχώς) τη Θεσσαλονίκη.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ

Δωσίλογοι, παιδεραστές και δήθεν εθνικοί αγωνιστές ήταν αναμεμειγμένοι σ’ αυτή τη δυσωδία. 3. Όταν γινόταν η κηδεία, η οργή του κόσμου ήταν τόσο ουσιώδης ώστε έπεσε το σύνθημα είναι ευκαιρία να καταλάβουμε τώρα την εξουσία. Ο σώφρων Μανόλης Γλέζος και άλλα σημαντικά στελέχη της Αριστεράς (π.χ. Τάκης Μπενάς κά) απέτρεψαν αυτή την ενθουσιώδη αλλά τελικά βλακώδη παρόρμηση. Όπως δηλώνουν στο ντοκιμαντέρ, γνώριζαν πως αν ο λαός εξεγειρόταν, ήταν έτοιμος να επέμβει ο στρατός, οπότε θα γινόταν τότε αιματοχυσία. 4. Η μεγάλη παράδοση του αγωνιστή Λαμπράκη επηρέασε τότε ιδιαίτερα τους νέους κι έτσι ιδρύθηκε η νεολαία Λαμπράκη, ζωτικό πλέον τμήμα της ελληνικής κοινωνίας.

Το όραμα του αγωνιστή μεταδόθηκε στη νέα γενιά. Στη συνέχεια θα έλθει η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου και το 1967 η δικτατορία θα φέρει ένα βιαστικό τέρμα σ’ όλη αυτή την κινητοποίηση. Η «Άνοιξη», λοιπόν, έμεινε ημτελής και ο Μαραθώνιος στη μέση.

Νομίζω πως αυτό το άρτιο ντοκιμαντέρ σε βάζει να στοχαστείς και πέραν της υπόθεσης Λαμπράκη. Αν το δούμε ψύχραιμα, 51 χρόνια μετά το όραμα έχει πλήρως μαραζώσει. Μας μένει να προβληματιστούμε πώς και γιατί έγινε αυτή η αναστολή. Είναι σχετικά απλό να φθάσουμε σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Το 2014, πέρα από την κρίση και την ανεργία, τι άλλο υπάρχει;

ΑΛΛΕΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ

Η ανάγκη για αλλαγή, που όμως δεν καθορίζεται. Να σκεφθούμε κοινωνική δικαιοσύνη, αξιοκρατία, εργασία για όλους; Ναι σε όλα, μα είναι πολύ λίγα, αν αναλογιστούμε τις κορυφαίες αξίες- έστω και ουτοπικές- του `60. Τότε, το αντίπαλο σύστημα που είχες να παλέψεις ήταν συγκεκριμένο και συγκροτημένο στην αντίπαλη όχθη. Από το ψωμί, παιδεία, ελευθερία, 114, ειρήνη, όχι στις βάσεις, το θέμα των σύγχρονων διεκδικήσεων είναι μάλλον ασαφές. Το μόνο κοινό παραμένει το θέμα της ξένης κατοχής. Σε περιόδους όπου η εξάρτηση είναι βασικά οικονομική και οι διεκδικήσεις μπορούν να αλλάξουν κατεύθυνση.

Όσο για το Γρηγόρης Λαμπράκης: Ο Μαραθώνιος μιας ημιτελούς Άνοιξης περιέχει οπτικά ντοκουμέντα, που εμφανίζονται για πρώτη φορά. Ακόμα και οι γλαφυρές αφηγήσεις και το εύστοχο μοντάζ μεταφέρουν μια αίσθηση νοσταλγική αναπόλησης και πληροφόρησης, που συνδυάζει γνώση, ψυχαγωγία, άποψη, αισθητική και ιδεολογία.

Για μένα το φιλμ δεν είναι μόνον ιστορικό ντοκουμέντο, αλλά μια δημιουργία για το πάντα και το τώρα! Στο χέρι μας είναι να μετατρέψουμε την για 51 χρόνια ημιτελή Άνοιξη σε επερχόμενο καλοκαίρι.

 

Υ.Γ. Ευχαριστώ θερμότατα τον παραγωγό και το σκηνοθέτη της ταινίας, που πολύ έγκαιρα και πρόθυμα ταχτοποίησαν ώστε να παρακολουθήσω τη δημιουργία τους.