Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου

φωτό: Από τη ταινία του Σπίλμπεργκ «Μόναχο»

Την Τετάρτη και την Πέμπτη 4 και 5 Σεπτεμβρίου  η μνήμη ενώνεται με το γεγονός που συνδέει ένα κατ΄ εξοχήν αθλητικό γεγονός με αίμα και θάνατο. Η μεγάλη παράδοση των Ολυμπιακών αγώνων εκκίνησε από τη χώρα μας, όπου, κατά την διάρκειά τους,  πόλεμοι, έριδες και συγκρούσεις πήγαιναν σε αναστολή. Πριν από 51 χρόνια όμως είχαμε άλλη εξέλιξη.

Το τραγικό Μόναχο

Τα γεγονότα  έβαλαν επίσημα την τρομοκρατία ως  τεχνική βίας και συναλλαγής. Η εισβολή βαρειά οπλισμένων ανδρών στους κοιτώνες των Ισραηλινών αθλητών στους 20^ους Ολυμπιακούς αγώνες συντάραξε όλο τον κόσμο. Το Μόναχο ήταν περήφανο το καλοκαίρι του 1972. Για πρώτη φορά, μετά το 1936 στο Βερολίνο, η Γερμανία αναλαμβάνει  θερινούς Ολυμπιακούς αγώνες. Η οργάνωση «Μαύρος Σεπτέμβρης» για λογαριασμό της Παλαιστίνης είχε άλλη άποψη και στρατηγική. Οι οχτώ τρομοκράτες, με συγκεκριμένους όρους, πίστευαν πως θα τους πετύχουν με την αιχμαλωσία Ισραηλινών αθλητών. Ακολούθησε μακελειό, δεκαεπτά νεκροί και οι αγώνες συνεχίστηκαν. Ωστόσο το θέμα δεν σταμάτησε εκεί. Στο Ισραήλ η τέταρτη πρωθυπουργός  η 74χρονη Γκόλντα Μέιρ. με πρωτοβουλία της έκανε αλλεπάλληλες συσκέψεις με υψηλά ιστάμενα στελέχη της Μοσάντ.

Αποφασίστηκε να ταξιδέψουν σ΄ όλο τον κόσμο ειδικά εκπαιδευμένοι άνδρες για να εξοντώσουν όλους τους υπεύθυνους της σφαγής,  ΄Ακρως μυστική η αποστολή, απόλυτα περιφρουρημένη και με το υλικό της ο Στίβεν Σπίλμπεργκ γύρισε την πολύκροτη ταινία «Μόναχο». Ο μέγας Αμερικανός δημιουργός μάλιστα κατέληξε στην άποψη πως όλα συνέβησαν μια και δεν έγιναν προσπάθειες, πριν την τρομοκρατική επίθεση,  να συζητήσουν οι δυό αντίπαλες μεριές και να τα «βρούν» μεταξύ τους σ΄ ένα επίπεδο λογικής. ΄Ετσι η τρομοκρατία και οι πράξεις εκδίκησης  και αντεκδίκησης συνεχίστηκαν. Από την Γερμανία και πάλι το άλλο αθλητικό γεγονός, πριν από  69 χρόνια.

«Θαύμα» στην Βέρνη

Η τότε Δυτική Γερμανία, στα 1954, «γιατρεύει» ακόμα τα τεράστια και πολλαπλά «τραύματά» της. Αμέτρητοι αιχμάλωτοι επιστρέφουν στη χώρα από τη Σοβιετική ΄Ενωση, γίνεται μεγάλη ανοικοδόμηση, ετοιμάζονται νέες δομές. Καγκελάριος  ήταν ο Κόνραντ Αντενάουερ που επωμίστηκε το λεγόμενο γερμανικό «θαύμα». Το καλοκαίρι του 1954 στην Ελβετία διεξήχθη το Παγκόσμιο  ποδοσφαιρικό κύπελο. Ήταν εκεί και η δυτικογερμανική ομάδα. Στους προκριματικούς γύρους έχασε με το απίθανο σκόρ 3-8 (!) από την περίφημη και μακράν καλύτερη ομάδα της Ουγγαρίας του Πούσκας. Συναντήθηκαν  και πάλι στον τελικό στις 4 Ιουλίου του 1954 στο Ολυμπιακό στάδιο της Βέρνης.

Στα πρώτα λεπτά του αγώνα η Ουγγαρία κέρδιζε 2-0. Με βροχή και σκληρό παιγνίδι  η Δυτική Γερμανία επικράτησε  με 3-2 τονώνοντας τον γερμανικό σωβινισμό. Οι παίχτες ήταν ντοπαρισμένοι μια και έκαναν ενέσεις με απαγορευμένες διεγερτικές ουσίες. Στα 2003 γυρίστηκε  «Το θαύμα της Βέρνης» από τον Σένκε  Βόρτμαν   και ο Βέρνερ Ράινερ Φασμπίντερ  στο φινάλε της περίφημης ταινίας του  «Ο γάμος της  Μαρίας Μπράουν» (1979) χρησιμοποιεί το σπηκάζ της ραδιοφωνικής αναμετάδοσης του τελικού και μάλιστα την φάση που ο Ραν της  βάζει στα τελευταία λεπτά το νικητήριο γκολ.

Το δράμα της Ουκρανίας

Βρισκόμαστε στις 9 Αυγούστου  του 1942. Η Ουκρανία, ως μέρος της Σοβιετικής ΄Ενωσης, βρίσκεται υπο γερμανική κατοχή. Ο Γερμανός διοικητής της περιοχής, για να δημιουργήσει σχέσεις φιλικής σύσφιξης με τους εντόπιους, αποφασίζει την οργάνωση ενός φιλικού ποδοσφαιρικού αγώνα μεταξύ Γερμανών και αιχμαλώτων. Οι Γερμανοί κερδίζουν στο ημίχρονο, αντεπιτίθενται και ισοφαρίζουν οι Ρώσοι στο δεύτερο και ο διοικητής τους θέτει τελεσίγραφο πως αν διανοηθούν και κερδίσουν θα εκτελεστούν. Οι Ρώσοι στις κερκίδες δεν γνωρίζουν  την απόφαση, αξιοποιούν  το ματς ως κραυγή ελευθερίας και γίνεται χαμός και το αίμα ρέει. Επιτυχία γνώρισε η ταινία του Σοβιετικού Ευγκένι Καρέλοφ  «Το ημίχρονο του θανάτου» (1960). Ο Ούγγρος δημιουργός Ζόλταν  Φάμπρι ενθουσιάζεται με την ταινία και γυρίζει το «Δυό ημίχρονα στην κόλαση» (1962). Απ΄ αυτά τα γεγονότα εμπνεύστηκε και ο Τζον Χιούστον.Γύρισε την πολύ γνωστή ταινία του «Η μεγάλη απόδραση των 11» χρησιμοποιώντας και πραγματικούς ποδοσφαιριστές (Πελέ, Αρντίλες, Μπόμπι  Μούρ κι άλλους).

Θα κλείσω με τα γεγονότα των Ολυμπιακών αγώνων του Βερολίνου του1936 . Τον Χίτλερ του κακοφάνηκε ιδιαίτερα που ένας μαύρος αθλητής, ο Τζέσι ΄Οουεν κέρδισε τέσσερα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια (100, 200 μέτρα, 4 επι 100 μέτρα  μήκος). Το 2016 είδαμε μια εξαιρετική  « Ο άνθρωπο που ταπείνωσε τον Χίτλερ» του Στέφεν Χόπκινς.