Η ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΚΑΡΔΙΑ «ΧΤΥΠΑΕΙ» ΣΤΟ ΣΙΝΕΜΑ

του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου

‘
«Το θαύμα»

Με τόσες αρνητικές  ηρωίδες να κυκλοφορούν στις κινηματογραφικές ταινίες ,ως ελπίδα θα ήθελα να ιχνηλατήσω ποιά είναι εκείνα τα φετινά φιλμ που δείχνουν ευαισθησίες, αγωνίες,αλλά και συναισθηματικό  προβληματισμό,που βασανίζουν διάφορες κυρίες μικρές και μεγάλες.Η Ελλάδα έχει κι αυτή τις δικές της προτάσεις,απαντήσεις,υποθέσεις. Μου προξένησε εντύπωση η αυτοκτονία της νεαρής γυναίκας στο «Σμύρνη μου αγαπημένη» στη θάλασσα  της ταραγμένης πόλης  μια και δεν επιθυμεί με οποιοδήποτε τρόπο στα χέρια του εχθρού,να σκλαβωθεί.Η νεά γυναίκα στα «Μαγνητικά πεδία» επιδεικνύει την ίδια ευαισθησία με τον μοναχικό άνδρα και ακολουθούν μια αρμονική πορεία.Στο φίλμ «Σελήνη, 66 ερωτήσεις» η νέα γυναίκα επιστρέφοντας στο σπίτι στον αποξενωμένο πατέρα ,πέρα από την επανένωση, νοιώθει τις πραγματικές και καίριες ανάγκες απαντάει στους προβληματισμούς της

Η αμερικάνικη εκδοχή

Προβληματίζονται ιδιαίτερα οι κυρίες των αμερικάνικων ταινιών,ακόμα και των υπερπαραγωγών.Εντύπωση προκαλεί η ευαίσθητη σκιαγραφία της νέας κοπέλας του τσίρκου (Ρούνι Μάρα) στο «Μονοπάτι των χαμένων ψυχών» του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο. Ερωτεύεται δυνατά τον συνεργάτη της (Μπράντλεϊ Κούπερ) πιστεύει σ΄ένα καινούργιο μέλλον μαζί του αλλά η εξαπάτησή της είναι φρικτή.Παρόλα αυτά καταφέρνει να «μαζέψει» τα κομμάτια της και να συνεχίσει στον δρόμο της μοναξιάς.Η μοναξιά  θα κατακλύσει και την νεαρή στον «Batman».Η τελευταία φράση που λέει στον υπερήρωα  είναι χαρακτηριστική. «Η καρδιά σου δεν είναι εδώ».Νοιώθει,καταλαβαίνει,ισορροπεί και συνεχίζει το μακρύ δρόμο της.Εντύπωση μου προκάλεσαν οι δυό ρόλοι της Κέιτ Μπλάνσετ σε δυό διαφορετικά οσκαρικά φιλμ .Στο «Μη κοιτάς πάνω» είναι στο ρόλο μια άκρως πετυχημένες τηλεπαρουσιάστριας ,μιας ιδιαίτερα δημοφιλούς τηλεοπτικής εκπομπής υψηλής θεαματικότητας.

Εδώ είναι κυνισμός

Δεν σταματάει πρό ουδενός.Στο «Μονοπάτι των χαμένων ψυχών» είναι η ψυχαναλύτρια που υπερβαίνει τα πάντα και τα καταπατάει.Και τον όρκο του Ιπποκράτη  και την ιδεολογία και τον ανθρωπισμό,για χάρη της απόλαυσης του κέρδους.Συνάγουμε  δυο πολύ χρήσιμα και ανατριχιαστικά συμπεράσματα:Οι δύο καίριες κοινωνικές συνιστώσες, δηλαδή η πληροφόρηση  και η μέριμνα της ψυχικής υγείας είναι σε διαχείριση από αγγελικά πρόσωπο με διαβολική ψυχή.Στην άλλη πλευρά του λόφου υπάρχουν νέες γυναίκες,λίγο μετά την εφηβεία,που έχουν όνειρα για σπουδές, αποκατάσταση,αλλά μπλοκάρονται  από πολλές συνιστώσες,ιδίως κοινωνικών στερεότυπων  και προλήψεων. Στα 19 της είναι η ερωτευμένη μικρή που μένει έγκυος και αβοήθητη  κάπου στη Ρουμανία του σήμερα.  Ακάλυπτη, κάπως προδομένη, πεθαίνει τελικά εξ αιτίας ενός βίαιου και απάνθρωπου βιασμού.Η άλλη κοπέλα βρίσκεται στα 20 της και σπουδάζει φιλολογία στη Γαλλία της δεκαετίας του  ΄60.

Οι κοινωνικές χειροπέδες

Τότε στην χώρα ήταν απαγορευμένες οι εκτρώσεις (νομιμοποιήθηκαν το 1975). Η κοπέλα  έχει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και υφίσταται τα πάνδεινα για τρείς ολόκληρους μήνες για να βρεί μια ανυστερόβουλη βοήθεια  στο πρόβλημά της. Συναρπαστική ,σχεδόν εφιαλτική ταινία,που αναφέρεται στις κοινωνικές χειροπέδες που για αμέτρητα χρόνια έσφιγγαν  τη γυναίκα. Δεν είχε το δικαίωμα να αποφασίσει ούτε για την αυτοδιάθεση του σώματός της. Και στις ημέρες μας υπάρχουν ακόμα υπανάπτυκτες κοινωνίες που λειτουργούν με τα ίδια δεσμά.Αναζητώντας  άλλες ηρωίδες ,ταξιδεύουμε στην Αργεντινή  για να συναντήσουμε μια ευαίσθητη κομεντί δρόμου το «Σήμερα φτιάχνουμε τον κόσμο»,που μας μεταφέρει στο σύγχρονο Μπουένος ‘ Αιρες.Εδώ οι κυρίες είναι δύο.Μια που εμφανίζεται για πολύ λίγο  μια και στη συνέχεια σκοτώνεται και η στενή της φίλη.

Μυστικά και ψέματα

Η πρώτη λίγο πριν πεθάνει εξομολογείται στον σύντροφό της ένα πολύ σημαντικό μυστικό στην λύση του οποίου επιθυμεί να συμβάλει η φίλη της.Στην ουσία η ιστορία αφορά στον σύντροφο της νεκρής και στον γιό ,η πατρότητα του οποίου αμφισβητείται. Το θέμα που τίθεται σ΄αυτό το φιλμ είναι η ανάληψη των κοινωνικών ευθυνών από τις σύγχρονες χειραφετημένες γυναίκες. Γκρεμίζουν  ντροπές και τείχη μυστικών,τολμούν και περνάνε σε ρήξεις. Ελπιδοφόρο μήνυμα,όταν μάλιστα πληροφορούμαστε ότι τέτοιες γυναίκες μπορούν να επηρεάσουν ανώριμους ενήλικες άνδρες ,να κάνουν μετάβαση στο χώρο της συνειδητοποίησης. Είναι από τα θετικά  «χτυπήματα» των ευαίσθητων γυναικείων καρδιών.

Κάπως έτσι προχωράει το σύγχρονο σινεμά πάνω  σ΄αυτό το θέμα,ενώ η χώρα μας –όπως είναι γνωστό-μαστίζεται  από δολοφονίες και βιαιότητες σε βάρος των κυριών. Ο κινηματογράφος  μπορεί να βοηθήσει  να καταλάβουμε καλύτερα κάποιες δύσκολες υποθέσεις καρδιάς,συναισθήματος αλλά και βίας.

ΤΑΙΝΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ

του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου

«Ξένοιαστος καβαλάρης»

Σήμερα λοιπόν είναι η παγκόσμια ημέρα ΚΑΤΑ των ναρκωτικών και της παράνομης διακίνησής τους.Το σινεμά δείχνει,εδώ και τουλάχιστον μισό αιώνα,ιδιαίτερη ευαισθησία σ΄αυτό το τόσο σημαντικό πρόβλημα. Ακολουθεί η δική μου λίστα, κατά χρονολογική σειρά, 20 εξαιρετικών ταινιών γύρω από το θέμα.

«Ρέκβιεμ για ένα όνειρο»

1.«Ξένοιαστος καβαλάρης» (1969) του Ντένις Χόπερ

2.«Πανικός στο Νηντλ Παρκ» (1971) του Τζέρι Σάτσμπεργκ

3.«Ο άνθρωπος από τη Γαλλία» (1971) του Γουίλιαμ Φρήντσιν

4.«Κατάχρηση εξουσίας» (1971)  του Σταύρου Τσώλη

5.«Christiane F πόρνη στα 13» (1981) του Ούλι ΄Εντελ

6.«Ο σημαδεμένος» (1983) του Μπράιαν Ντε Πάλμα

7.«Drugstore cowboy» (1989) του Γκας Βαν Σάντ

8.«Γυμνό γεύμα» (1991) του Ντέιβιντ Κρόνερμπεργκ

9. «Kids» (1995)  του Λάρι Κλαρκ

10. «Trainspotting» (1996) του Ντάνι Μπουλ

11. «Ξέφρενες νύχτες» (1997) του Πολ Τόμας ‘Αντερσον

12. «Φόβος και παράνοια στο Λας Βέγκας» (1998) του Τέρι Γκίλιαμ

13. «Traffic» (2000) του Στίβεν  Σόντερμπεργκ

14. «Ρέκβιεμ για ένα όνειρο» (2000) του Ντάρεν Αρονόφσκι

15. «Blow» (2001) του Τεντ Ντέμι

16 «25 ώρες»(2002) του Σπάικ Λι

17. «Narc» (2002) του Τζο Κάρναχαν

18. «Η πόλη του θεού» (2002) του Φερνάντο Μεϊρέγιες

19. «Half Nelson» (2006) του Ράιαν Φλεκ

20. «American  gangster (2007) του Ρίντλεϊ Σκοτ

ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ

του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου

«Καλά Χριστούγεννα κύριε Λώρενς»

Ανατριχιαστικά, σοβαρά πράγματα έρχονται στη μνήμη μας σήμερα που είναι η διεθνής ημέρα κατά των βασανιστηρίων ,που εξακολουθούν  να γίνονται  και να καταγγέλονται.Η απόκρυψη ,η «μυστικότητά» τους ελάχιστες φορές φθάνει στην επιφάνεια ή γίνεται κατόπιν εορτής. Βασανίζουν κάποιον ή  κάποιους για να ομολογήσουν ,να υποδείξουν να καταδώσουν,να βοηθήσουν σε έρευνες και υποψίες.Γνωρίζουμε για φριχτά βασανιστήρια που γίνονταν σε πολέμους.Πολλές  ταινίες  αναφέρονται σ΄αυτά.Τα ντοκουμέντα από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης  είναι γνωστά, υπάρχουν ερασιτεχνικά φίλμ,εξομολογήσεις,καταθέσεις.Τα είδαμε και σε γνωστές ταινίες μυθοπλασίας.

Ο ΄Οσιμα  έδειξε  ανατριχιαστικές επινοήσεις  στο «Καλά Χριστούγεννα κύριε Λώρενς».Στα 1975 ο  Παζολίνι θα γυρίσει το φιλμ σοκ ενάντια στον φασισμό και άλλες τεχνικές του «120 μέρες στα Σόδομα». Ωστόσο, δυστυχώς τίποτα δεν άλλαξε και γνωρίζουμε πια οτι υπάρχουν διάσπαρτες μυστικές φυλακές υψηλής ασφαλείας ,όπου ύποπτοι κρατούνται σε συνθήκες ασφυξίας προκειμένου να ομολογήσουν.

Η Κάθριν Μγικελόου μας έδειξε τέτοιες φυλακές  στο «Zero dark thirty».Ο Μάικλ Γουιντερμπότομ μας αφηγήθηκε την τραγική ιστορία  μιας παρερμηνείας στο βραβευμένο «Δρόμο για το Γκουντανάμο».

Υπάρχουν λοιπόν πολλοί ψυχολογικοί βασανισμοί  για να αποσπαστούν ομολογίες. Κάθε άνθρωπος έχει τα όρια αντοχής του κι όταν αυτά διαλυθούν τότε οι αντιδράσεις είναι ανεξέλεγκτες. Τα είδαμε σε ένα εξαιρετικό γερμανικό φιλμ και στο αμερικανικό ρημέηκ του «Το πείραμα».Για δυο εβδομάδες 20 άνδρες υποχρεώνονταν  να παίξουν ρόλους.Οι μισοί κρατούμενοι και άλλοι μισοί δεσμοφύλακες.Το πείραμα είχε μια επικίνδυνη εξέλιξη αλλά αποκάλυψε πολλά.

‘Οσο αφορά σε βασανιστήρια, που βλέπουμε σε ταινίες ιδίως αμερικανικές, αξιοποιούνται για καθαρά δημαγωγικούς λόγους, με την αναπαραγωγή της κουλτούρας  του τρόμου,που είναι κι αυτός  μηχανισμός ελέγχου.

Ταινίες,όπως ολόκληρη η σειρά του «Σε βλέπω» (Sow), δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να φετιχοποιούν τα βασανιστήρια,να δημιουργούν έναν εθισμό και  απάθεια που σίγουρα μπορεί  να οδηγήσει  σε μια αναπαραγωγή  τους.

Για το «bullying» ευθύνονται και αυτά τα φίλμ και τα ανάλογα  βιντεοπαιγνίδια.Όταν το βασανιστήριο εκληφθεί ως το  ακραίο ρίσκο ενός παιγνιδιού,μιας αναπαραστατικής  μίμησης, αποσυνδέεται  από το κόστος του,την οδύνη,την ενοχή.