(αναδημοσίευση από την ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ,13/3/2017)
Εγώ ο άλλος άνθρωπος
Του Aλέξη Ν. Δερμεντζόγλου
Ο ελληνικός κινηματογράφος αναζωογονήθηκε φέτος με τις εξαιρετικές παρουσίες στο 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Τα δικά μας φιλμ τεκμηρίωσης ήταν πολύ υψηλού επιπέδου, ανταγωνιστικά προς τα ξένα και, το κυριότερο, μας εντυπωσίασαν με την αφηγηματική τους δύναμη. Δεν τα αποδεχτήκαμε μόνον ως φιλοσοφία και στάση ζωής αλλά και για τις υψηλές κατασκευαστικές τους αξίες και την ψυχαγωγική τους δύναμη. Μια πολύ μεγάλη έκπληξη ήρθε από ένα μικρού μήκους ελληνικό ντοκιμαντέρ, το ΙΧΘΥΣ του Χρήστου Καραλιά. Αρχικά ξεκίνησε ως μια σπουδαστική ταινία και κατέληξε σε μια συγκλονιστική δημιουργία. Μεταφερόμαστε σε ένα εξαιρετικό από κάθε πλευρά απομονωμένο σπίτι έξω από την Αθήνα. Εκεί ζουν ένας 50ρης πλαστικός χειρούργος που σπούδασε στην Αμερική, η συζυγός του και τα τέσσερα παιδιά τους, τρία αγόρια και ένα κορίτσι. Το σπίτι διαθέτει μια τρομερή αυτάρκεια: μίνι αίθουσα συναυλιών, γυμναστήριο και ότι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί, έτσι ώστε να μπορεί κάποιος να ζει εκεί χωρίς να πλήττει. Αυτό το έξοχο ντοκιμαντέρ μας θυμίζει τόσο τον Κυνόδοντα του Γιώργου Λάνθιμου όσο και το Captain Fantastic. Τα παιδιά πηγαίνουν, βέβαια, στο σχολείο αλλά την πραγματική κουλτούρα και την ηθική μόρφωση τη λαμβάνουν από τους γονείς. Υπάρχει μια φιλοσοφία δομημένη γύρω από το χριστιανισμό αλλά και την προσφορά, τη δύναμη της ενότητας, τη συλλογική δράση. Οι συνεντεύξεις είναι στην κυριολεξία γοητευτικές, τις ακούς και δε θέλεις να τελειώσουν, κρέμεσαι από τα χείλη των ομιλητών. Τελικά, αυτό το μικρό ντοκιμαντέρ σε γεμίζει με μια απίστευτη αίσθηση νοσταλγίας αλλά και υποσχέσεις αυτάρκειας. Αυτό το σπίτι μοιάζει με μια διαστημική καψούλα όπου έχουν απομονωθεί δημιουργικά τα δείγματα μιας παλιότερης ευτυχισμένης αντίληψης για τη ζωή. Με εξαιρετικό μοντάζ, καλή σκηνοθεσία, η ταινία μοιάζει να έχει τη δική της μυθοπλασία, και αυτό είναι επίτευγμα.
Αλέξανδρος Βέλλιος:Η τελική απόφαση
Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ
Πάρα πολύ ισχυρές θετικές εντυπώσεις μου προκάλεσε η ταινία τεκμηρίωσης της Ελληνογερμανίδας Στέλλας-Νικολέτας Δροσσά Drifting Generation, που μεγάλο μέρος της γυρίστηκε στη Θεσσαλονίκη. Η σκηνοθέτιδα μας μεταφέρει στη μεγάλη περιπέτεια των νέων γυναικών,που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ανεργίας μετά τη μεγάλη οικονομική κρίση. Παρακολουθούμε τα πορτρέτα διαφόρων γυναικών με διάφορες ασχολίες, από την ψυχολογία, την τέχνη, ως την ραπτική. Κάποιες που έζησαν στη Γερμανία αντιμετωπίζουν την πρόκληση να επιστρέψουν πάλι εκεί. Εντύπωση προκαλεί το σθένος και η διάθεσή τους να παλέψουν εδώ στη χώρα, όπου χάθηκε το παιχνίδι. Θα ήταν ίσως ένα συνηθισμένο ντοκιμαντέρ αν δεν υπήρχε η διεσδυτική ματιά της σκηνοθέτιδας. Επιλέγει αντιπροσωπευτικές κοπέλες, τεμαχίζοντας τις συνεντεύξεις, αξιοποιώντας ένα πολύ δημιουργικό μοντάζ, και ιδίως διαθέτει ενότητα ύφους και αισθητικής. Το όμορφο είναι ότι, παρά το εξόχως δραματικό θέμα της, η ταινία διατηρεί μια αποστασιοποίηση που αντιστοιχεί στο ήθος και την αξιοπρέπεια. Το συμπέρασμα είναι ότι δεν είναι καιρός για δάκρυα αλλά για δράση. Μου άρεσε πάρα πολύ η αϊζενσταϊνική αντίθεση που δημιουργεί η σκηνοθέτιδα, αντιπαραθέτοντας στο αξιοπρεπές δράμα των κοριτσιών δυο χαβαλετζήδες νεαρούς, που στην αρχή της ταινίας αναφέρονται κυνικά σε γλέντια και καλοπέραση.
Drifting Generation
ΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗΣ
Το Village Potemkin σκηνοθετεί ο Δομήνικος Ιγνατιάδης από την Αλεξάνδρεια Ημαθίας, πρώην χρήστης ναρκωτικών ουσιών και τώρα “καθαρός”, που έκανε κάποια σεμινάρια κινηματογράφου και γύρισε αυτό το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ. Ο Στρατηγός Ποτέμκιν, όταν η Αυτοκράτειρα Αικατερίνη επισκεπτόταν ακραίες περιοχές της Τσαρικής Ρωσίας, εξωράιζε διάφορα χωριά και έκανε διάφορες κατασκευές ώστε να φαίνονται όλα άψογα. Έτσι, κατά τον σκηνοθέτη, εξωραϊζονται και κάποιες δομές απεξάρτησης ώστε να φαίνονται ιδανικές ενώ έχουν τόσα προβλήματα. Ο σκηνοθέτης παίρνει συνεντεύξεις από χρήστες ουσιών που έκαναν μεγάλο αγώνα για να ξεκόψουν και δίνει το μέτρο και την εσωτερική δύναμη που χρειάζεται αυτή η προσπάθεια. Στο Εγώ, ο άλλος άνθρωπος ο Λουκάς Αγέλαστος μας αφηγείται την παράξενη ιστορία του 50ρη ανέργου Κώστα Πολυχρονόπουλου: Ο τελευταίος, μετά από μια προσωπική του έμπνευση, κατάφερε να γίνει ένας δυναμικός ακτιβιστής, που τιμήθηκε σε όλη την Ελλάδα, ακόμα και στην Ιταλία. Η αρχική του ιδέα ήταν να παρασκευάζει φαγητό σε διάφορους χώρους, να τρώει ο ίδιος και να το μοιράζεται με άλλους συνανθρώπους του που δεν είχαν πόρους, όπως και εκείνος. Χαρακτηριστικά, στην ταινία λέει: “τι χρειάζεται για όλα αυτά; μια γκαζιέρα, ένα μικρό καζάνι, δυο πακέτα μακαρόνια και τοματοπολτός. Αυτά στοιχίζουν ελάχιστα”. Τώρα πια, η εξέλιξη της οργάνωσής του, που ονομάζεται “΄Αλλος άνθρωπος”, έχει γιγαντωθεί, φέρνοντας σε αμηχανία ακόμα και τον ίδιο για την επιτυχία της. Ο σκηνοθέτης κάνει πολύ σωστά τη δουλειά του: καλά πλάνα, σωστό μοντάζ και ένθετα αποσπάσματα της συνέντευξης με το βασικό πρόσωπο. Δε γνωρίζουμε αν το κάνει σχεδιασμένα αλλά, επικοινωνώντας με τις εικόνες του, νιώθω πως εκθέτει τον ήρωά του, τον αφήνει αδικαίωτο κινηματογραφικά, δεν τον υποστηρίζει αισθητικά. Αν αυτό έγινε συνειδητά, τότε μιλάμε για μια εξαιρετική διαδικασία ανατροπής.
Γιάννης Καστρίτσης:Ο άνθρωπος και ο ίσκιος του
ΣΤΑ ΠΕΡΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Οι Έλληνες ταξιδεύουν στα πέρατα του κόσμου. Ο Άγγελος Ράλλης, εκεί στα σύνορα της Τουρκίας, στο εξαιρετικό φιλμ Που είσαι, Σιγκάλ; μας αποκαλύπτει την τρομερή γενοκτονία που έκανε ο ISIS σε βάρος των Γεζίντ, μιας αυτόνομης ινδοϊρανικής κοινότητας που ζούσε στο Σιγκάλ. Άντρες δολοφονήθηκαν, 3000 γυναίκες και παιδία απήχθηκαν ενώ αυτό το γεγονός αναγνωρίστηκε ως γενοκτονία. Ο σκηνοθέτης αποτυπώνει κακοτράχαλαους και κατεστραμμένους τόπους και καταγράφει συνεντεύξεις. Σε κάποιο σημείο, στην προσπάθεια απελευθέρωσης μιας νέας γυναίκας, το φιλμ θυμίζει σύγχρονο θρίλερ που σου κόβει την ανάσα και είναι πολύ εντυπωσιακό. Έτσι, εισάγονται άξονες μυθοπλασίας, που μπορεί να είναι και στημένοι, αλλά αυτό δεν αλλάζει με τίποτα την καταγγελία. Στο The snake charmer (ο γητευτής των φιδιών), η σκηνοθέτιδα Νίνα-Μαρία Πασχαλίδου μας μεταφέρει στο Μπόλιγουντ όπου παρακολουθούμε τις δραστηριότητες του μεγάλου σταρ του σινεμά και της τηλεόρασης Αμίρ Καν. Είναι αληθινές, άραγε, οι έντονα φεμινιστικές του προσπάθειες ή απλά είναι άλλη μια προσπάθεια διαφήμισης;
The snake charmer(Ο γητευτής των φιδιών )
ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Καλογυρισμένο το τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Κουτσαμπασάκου Γιάννης Καστρίτσης: ο άνθρωπος και ο ίσκιος του, γύρω από τον γνωστό Ευρυτάνα εικαστικό και γλύπτη, που είναι επηρεασμένος από τη φύση.
Βυζιά
Πολύ πρωτότυπη η δημιουργία Βυζιά των Ανιές Σκλάβου και Στέλιου Τατάκη που, πέρα από την τρυφερότητα αυτού του γυναικείου χαρακτηριστικού, μας μεταφέρει και στο μεγάλο δράμα του καρκίνου. Καλό ντοκιμαντέρ για τους μετανάστες στην Ειδομένη το Feeling of the home των Μιχάλη Καστανίδη και Ιώς Χαβιαρά, ενώ μας εντυπωσιάζει η νέα ταινία της γνωστής Μαργαρίτας Μαντά Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης που ασχολείται με την Άλκη Ζέη. Το Σκέφτομαι τα κορίτσια που αγάπησα, μικρού μήκους ασπρόμαυρο πειραματικό φιλμ των Γιωργου Μπουγιούκα και Σπύρου Σκανδάλου, ασχολείται με το παρόν του Θωμά Κοροβίνη. Θυμίζω για μια ακόμα φορά τα εξαιρετικά φίλμ τεκμηρίωσης This is not a coup και Αλέξανδρος Βέλλιος: η τελική απόφαση. Ήταν μια ευτυχής χρονιά για το ελληνικό ντοκιμαντέρ.
This is not a coup
Κέντρο Μελετών & Ερευνών για το Σινεμά 