(αναδημοσίευση από την «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» 26/3/2016)
ΕΙΚΟΣΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΓΟΥΣΤΑ
Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι
του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου
Η παγκόσμια ημέρα του θεάτρου κομίζει και κάποια ερωτήματα. Αν δηλαδή κάποιος έχει χάσει μια πασίγνωστη μυθική παράσταση, μπορεί άραγε να την απολαύσει κινηματογραφικά, δηλαδή στη διασκευή της στη μεγάλη οθόνη; Συνήθως, τέτοια εγχειρήματα καταλήγουν σε αποτυχίες. Ωστόσο, κάποτε υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, ιδίως όταν την κινηματογραφική σκηνοθεσία αναλαμβάνουν κορυφαίοι δημιουργοί, που έχουν εξοικείωση και με το θέατρο. Και ακόμα, αξίζει τον κόπο να αναζητήσουμε κάποια πιο σύγχρονα θεατρικά έργα και να τα προβάλλουμε.
Τιμώντας, λοιπόν, τη σημερινή ημέρα, προτείνω 20 ταινίες που δεν πρέπει να χάσετε και στηρίζονται σε κορυφαία θεατρικά έργα ή και σε κάποια λιγότερο γνωστά. Κατά τα άλλα, αν εξετάσουμε ποιοι δραματουργοί αξιοποιήθηκαν περισσότερο από την έβδομη τέχνη, είναι ο Σέξπιρ και ο Τένεσι Γουίλιαμς.
Ο θάνατος του εμποράκου
Η ΠΑΝΤΟΤΙΝΗ ΜΟΝΑΞΙΑ
Στον πρώτο εκτιμάται πάντοτε η διαχρονικότητά του και το αξεπέραστο των καταγραφόμενων και στον δεύτερο η προφητική του ικανότητα που κάνει τα έργα του να αφορούν άμεσα στο σήμερα: Η μοναξιά, η εγκατάλειψη και η κατάθλιψη, οι τεχνητοί παράδεισοι, το ψεύδος του έρωτα και η αγωνία της επικοινωνίας είναι οι βασικές του αιχμές. Του Σέξπιρ τα περισσότερα έργα έχουν γίνει ταινίες. Προτείνω τις εκδοχές για τον Ρωμαίο και Ιουλιέττα, ιδίως εκείνη του Μπαζ Λούρμαν, που είναι ιδιαίτερα ανατρεπτική με στοιχεία μιούζικαλ και γουέστερν- σπαγγέτι. Σημειώνω ακόμη τη Στρίγκλα που έγινε αρνάκι και τη σύγχρονη εκδοχή της Καταιγίδας από τον Πολ Μαζέρσκι αλλά και τον Έμπορο της Βενετίας με τον Αλ Πατσίνο. Και φυσικά τις πολλές κινηματογραφικές εκδοχές του Άμλετ και του Βασιλιά Λιρ.
Ρωμαίος και Ιουλιέτα
Ο ΠΛΗΘΩΡΙΚΟΣ ΤΕΝΕΣΙ ΓΟΥΙΛΙΑΜΣ
Πολλές είναι οι ταινίες που βασίζονται σε θεατρικά έργα του Τένεσι Γουίλιαμς με την υπογραφή κορυφαίων δημιουργών. Δύο φιλμ βρίσκονται στην κορυφή και κεντρώνονται στην ψυχοπάθεια. Σημειώστε, λοιπόν, Ηλίας Καζάν και Λεωφορείο ο πόθος με τους Μάρλον Μπράντο και Βίβιαν Λι. Θεωρώ επίσης συγκλονιστικό το ψυχαναλυτικό θρίλερ Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι με τους Κάθριν Χέπμπορν, Ελίζαμπεθ Τέιλορ και Μοντγκόμερι Κλιφτ.
Σημειώνω ακόμα το Γλυκό πουλί της νιότης του Ρίτσαρντ Μπρουκς με Πολ Νιούμαν και Τζέρλαντιν Μπέιτζ, τη Λυσσασμένη γάτα του Ρίτσαρντ Μπρουκς, το Στιγματισμένο ρόδο του Ντάνιελ Μαν με την Άννα Μανιάνι, τις Νύχτες της Ιγκουάνα του Τζον Χιούστον με Ρίτσαρντ Μπάρτον, Άβα Γκάρντνερ. Φυσικά τον Γυάλινο κόσμο, όπου ξεχωρίζω την εκδοχή που σκηνοθετεί ο Πολ Νιούμαν.
ΜΥΘΙΚΑ ΕΡΓΑ ΣΕ ΤΑΙΝΙΕΣ
Ίσως το πιο μυθικό θεατρικό έργο που έγινε εξίσου μυθική και οσκαρική ταινία είναι αυτό του Έντουαρντ Άλμπι Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ. Ο Μάικ Νίκολς πρόσφερε μια υψηλού επιπέδου συγκλονιστική διασκευή με εκπληκτικούς, συμμετρικούς ρόλους (Ρίτσαρντ Μπάρτον, Ελίζαμπεθ Τέιλορ, Τζορτζ Σίγκαλ, Σάντι Ντένις).
Πιοιός φοβάται την Βιρτζίνια Γούλφ
Φυσικά δεν θα ξεχάσω και τον Άρθουρ Μίλερ και τα θεατρικά έργα του. Μια εξαιρετική κινηματογραφική άποψη για τον τόσο επίκαιρο πλέον Θάνατο του εμποράκου θα γίνει από τον Φόλκεμ Σλάιντερ με τον Ντάστιν Χόφμαν έξοχο στο βασικό ρόλο.
Ένα θεατρικό έργο που αγαπήθηκε πολύ και ως ταινία είναι το αστυνομικής ίντριγκας Σλουθ, που έγραψε ο Άντονι Σάφερ. Η αρχική έκδοσή του το 1972 με τους Μάικλ Κέιν και σερ Λόρενς Ολίβιε είναι συγκλονιστική, ενώ, παρά τις φιλότιμες προσπάθειές του, το ριμέικ του 2007 με τίτλο Παιγνίδια μυαλού είναι επιεικώς μέτριο.
Από θεατρικό έργο του Πίτερ Σάφερ προκύπτει μια συγκλονιστική ταινία από τον Σίντνεϊ Λούμετ με τον Ρίτσαρντ Μπάρτον στο βασικό ρόλο. Είναι το Έκβους, ένα ψυχαναλυτικό, υπαρξιακό αριστούργημα με στοιχεία θρίλερ. Αξεπέραστο. Δεν ξεχνώ πιο σύγχρονους δραματουργούς όπως τον κορυφαίο Αμερικανό Ντέιβιντ Μάμετ που είναι και σκηνοθέτης. Η ταινία Οικόπεδο με θέα του Τζέιμς Φόλεϊ , πέρα από τους συγκλονιστικούς ρόλους, αποτελεί μια διαχρονική χαρτογράφηση της οικονομικής ανασφάλειας και της αιωρούμενης αγωνίας της αποτυχίας.
Σλούθ
ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΟΙ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ
Από πιο σύγχρονη δραματουργία θα φθάσουμε στον εξειδικευμένο στην αστυνομική δραματουργία Άιρα Λέβιν και στην έξοχη ταινία που προκύπτει από θεατρικό έργο του, τη Θανάσιμη παγίδα σε σκηνοθεσία Σίντνεϊ Λούμετ με την ένταση να ξεχειλίζει από κάθε σημείο της μυθοπλασίας.
Όσοι έχουν δει το έξοχο, κλειστοφοβικό και υπαρξιακό Μικρόβιο του φόβου του Γουίλιαμ Φρίντκιν, ίσως δεν γνωρίζουν πως το σενάριό του οφείλεται σε θεατρικό έργο του Τρέισι Λετς. Με καταπληκτικούς ρόλους αποφλοιώνεται μια παράνοια, μια διαχρονική ανασφάλεια, ο φόβος του άλλου, η αγωνία της συνύπαρξης αλλά και ο τρόμος του χωρισμού.
Δεν μένει τώρα παρά να δείτε ποια έργα- ταινίες σας ταιριάζουν για να τα παρακολουθήσετε σε DVD. Και φυσικά αυτή είναι μόνον μια ενδεικτική λίστα που ακτινογραφεί τις επιλογές και προτιμήσεις του γράφοντος. Προσθέστε σ’ αυτήν και τις δικές σας επιλογές. Τέλος, οπωσδήποτε πρέπει να θυμίσω εξαιρετικά, ελληνικά, θεατρικά έργα που μετατράπηκαν σε υπέροχες, σπιρτόζικες κινηματογραφικές κωμωδίες (μας τις θυμίζει ευτυχώς η τηλεόραση) και λειτουργούν ακόμα πιο καλά χάρις στους αξέχαστους πρωταγωνιστές- ηθοποιούς.
Κέντρο Μελετών & Ερευνών για το Σινεμά 