18ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (7)

(αναδημοσίευση από stokokkino.gr και alterthess.gr)

Παραλειπόμενα από την Κωνσταντινούπολη και την Πιονγκ Γιάνγκ.

Του Στράτου Κερσανίδη

Δύο ταινίες αποτελούν το φτωχικό μενού του τελευταίου κριτικού μας σημειώματος από το 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Έτσι συμπληρώνεται ο αριθμός των 31 ταινιών τις οποίες κατάφερα να δω κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ και για τις οποίες μετέφερα τη γνώμη μου. Εάν λάβουμε υπόψη πως συνολικά προβληθήκαν 186 ταινίες, θεωρώ πως δόθηκε μια, κατά το δυνατόν, αντιπροσωπευτική ματιά για τη θεματική, τους προσανατολισμούς, τις αναζητήσεις, τους προβληματισμούς και την ποιότητα των ντοκιμαντέρ που είδαμε τις μέρες αυτές στη Θεσσαλονίκης. Οι δύο τελευταίες ταινίες είναι:
«Κάτω από τον ήλιο» (Under the sun), του Βιτάλι Μάνσκι: Η ταινία είναι μια συμπαραγωγή Ρωσίας, Λετονίας, Γερμανίας, Τσεχία και Βόρειας (ναι, Βόρειας δεν είναι λάθος) Κορέας!

Γυρισμένη στην πρωτεύουσα της Βόρειας Κορέας, Πιονγκ Γιάνγκ, η ταινία παρακολουθεί την καθημερινότητα μιας οικογένειας –γονείς και μία μικρή κόρη- με αποκορύφωμα την είσοδο του κοριτσιού στην Ένωση της Νεολαίας.
Τι βλέπουμε; Μια κοινωνία χαμογελαστών ανθρώπων, μια ιδανική οικογένεια, με ιδανικό σπίτι που ζει μέσα στην ευτυχία και την ασφάλεια. Ασφάλεια, την οποία χρωστούν όλοι, στο μεγάλο ηγέτη, τον Κιμ Γιονγ Ουν, γιο του μεγάλου ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ιλ και εγγονό του μεγάλου ηγέτη Κιμ Ιλ Σουνγκ!!!
Τα γυρίσματα έγιναν κάτω από την αυστηρή παρακολούθηση των βορειοκορεατικών αρχών, οι οποίες, όπως αναγράφεται στην αρχή της ταινίας, βρισκόταν μαζί με το συνεργείο «για να μη χαθούν μέσα στην πόλη!». Βέβαια μέσα από όλο το προπαγανδιστικό υλικό που θέλουν να περάσει στον έξω κόσμο οι αρχές της χώρας, οι σκηνοθέτες καταφέρνουν να δείξουν πως έγιναν τα γυρίσματα. Τα πάντα, δηλαδή, είναι στημένα. Η ζωή της οικογένειας δεν είναι αυτή που δείχνουν αφού όλα έχουν γίνει βάσει εγκεκριμένου και κατευθυνόμενου σεναρίου. Οι αρχές επέλεξαν τα επαγγέλματα που υποτίθεται πως κάνουν οι πρωταγωνιστές, οι αρχές επέλεξαν το σπίτι μέσα στο οποίο υποτίθεται πως ζουν κλπ., κλπ. Κι αυτό φαίνεται, αφού στην ταινία βλέπουμε πως οι σκηνές γυρίζονται και ξαναγυρίζονται ώστε ο ενθουσιασμός για την ευτυχισμένη ζωή τους, η προσήλωση στην εργασία και το κόμμα και η αγάπη για τα πατρίδα (την ομορφότερη χώρα του κόσμου) αλλά και η λατρεία για το μεγάλο ηγέτη να γίνονται τόσο εμφανή ώστε στο τέλος να φαντάζουν σε εμάς, ως κωμικοτραγικά!
Βέβαια κάποιες σκηνές ξέφυγαν από το μάτι της κατευθυνόμενης προπαγάνδας αφού η κάμερα αποτύπωσε, έστω και για λίγα δευτερόλεπτα κάποια ουρά σε κατάστημα ή το στρίμωγμα στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Βέβαια όλα αυτά είναι λεπτομέρειες που μετατρέπει σε αντικομμουνιστική προπαγάνδα ένας πληρωμένος πράκτορας της Δύσης που χρησιμοποιεί το πληκτρολόγιό του για να υπονομεύσει την ιδανική χώρα, τη Βόρεια Κορέα. Τη χώρα που οι άνθρωποί της ζουν και δημιουργούν κάτω από τις αιώνιες αχτίδες του ‘ήλιου, που είναι το σύμβολο του μεγάλου ηγέτη του λαού, παππού και πατέρα του σημερινού ηγέτη, Κιμ Ιλ Σουνγκ!
«Τα μάτια της Πόλης» (Istanbul’ un gozu), των Μπινούρ Καράεβλι και Φατίχ Καϊμάκ: Ο μεγαλύτερος εν ζωή φωτογράφος της Τουρκίας και ένας από τους μεγαλύτερους φωτογράφους του κόσμου, είναι ο αρμενικής καταγωγής Αρά Γκιουλέρ.

Στα 87 του χρόνια πλέον, ο Γκιουλέρ αφηγείται ενδιαφέροντα στοιχεία από τη ζωή και το έργο του, πάντα με ένα λόγο προκλητικό, πνευματώδη και βαθυστόχαστο. Μέσα από αυτό το ντοκιμαντέρ αναδεικνύεται, εκτός από το έργο του και ένας πολυσύνθετος χαρακτήρας. Με αφορμή μια έκθεση του έργου στην Κωνσταντινούπολη, ο Γκιουλέρ θυμάται τις φωτογραφίες που έβγαλε. Θυμάται προσωπικότητες που φωτογράφισε (Σαλβαντόρ Νταλί, Σοφία Λόρεν κλπ.) και γεγονότα (Σεπτεμβριανά 1955 κλπ). Μιλούν γι’ αυτόν άνθρωποι που τον γνώρισαν και εκτιμούν το έργο του, όπως και ο φωτογράφος Νίκος Οικονομόπουλος, άλλοι συνάδελφοί του από το διεθνές πρακτορείο Μάγκνουμ και σύγχρονοι τούρκοι φωτογράφοι.
Μέσα από τις αφηγήσεις και τις φωτογραφίες οι σκηνοθέτες αποτυπώνουν ένα εντυπωσιακό πορτρέτο του Αρά Γκιουλέρ και μιας ολόκληρης εποχής, με επίκεντρο πάντοτε την Κωνσταντινούπολη και τους ανθρώπους της, την πόλη που γεννήθηκε, μεγάλωσε και έζησε (όταν δεν ταξίδευε στο εξωτερικό), ο διάσημος φωτογράφος.