Μιριάνα Καράνοβιτς: ηθοποιός δεν είναι επάγγελμα, είναι η ουσία μου … με αφορμή την ταινία Το Δέντρο και η Κούνια

του Κώστα Καρδερίνη

Ο μπαμπάς λείπει ταξίδι για δουλειές

Αγαπημένη ηθοποιός αρκετών σκηνοθετών. Πρώτα του Κουστούριτσα (Ο Μπαμπάς Λείπει σε Ταξίδι για Δουλειές, Αντεργκράουντ, Η Ζωή είναι ένα Θαύμα) και του Πασκάλιεβιτς (Ο Καιρός των Θαυμάτων, Πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων). Τώρα της Αντρέα Στάκα (Φροϊλάιν, Cure), του Λουνγκούλοφ (Εδώ & Εκεί Ραντεβού στο Βελιγράδι, Μνημείο στο Μάικλ Τζάκσον), του Μομτσίλοβιτς (Wait for Me and I Will Not Come, Ο Θάνατος ενός Άντρα στα Βαλκάνια, A Stinking Fairytale).

Underground

Πρωταγωνίστρια από την πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση, στο Στεφάνι της Πέτρια (1980) του συνεπίθετου Σερτζιάν Kαράνοβιτς, κέρδισε αμέσως το πρώτο χρυσό βραβείο (Big Golden Arena) από την τότε ηνωμένη Γιουγκοσλαβική Ακαδημία Κινηματογράφου. 20 χρόνια αργότερα κέρδισε και το θεσσαλονικιώτικο κοινό όταν το ιστορικό αυτό δράμα προβλήθηκε σ’ ένα αφιέρωμα στο σκηνοθέτη στο 40ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Οι υποκριτικές της ικανότητες απλώνονται στις τρεις δεκαετίες της ζωής της Πέτρια καθώς εκείνη ψάχνει τρυφερότητα, κατανόηση και ηρεμία, σε τελείως διαφορετικούς συντρόφους.

Παράλληλα δοκιμάστηκε σε μια πικρή κωμωδία του σπεσιαλίστα Γκόραν Μάρκοβιτς (Jacks of All Trades) και σ’ ένα πολεμικό δράμα (Fall of Italy) πλάι στο Ντανιέλ Ολμπρίνσκι. Το επόμενο βραβείο ερμηνείας ήταν αυτό που ανέβασε την Μιριάνα Καράνοβιτς στο παγκόσμιο στερέωμα, ως γυναίκα του Μεχμέτ (Μίκι Μανόλοβιτς) στο πρώτο κουστουρίτσειο αριστούργημα, Ο Μπαμπάς Λείπει σε Ταξίδι για Δουλειές (1985). Σε αυτούς τους ρόλους βλέπουμε επιρροές από την Άννα Μανιάνι και αύρα από τη δική μας Κατίνα Παξινού.

Έκτοτε συμπρωταγωνίστησε αρκετές φορές με το διάσημο Μίκι (Predrag «Miki» Manojlovic), από τον Καιρό των Θαυμάτων (1989) μέχρι τη μεταφορά της σπονδυλωτής Πυριτιδαποθήκης στη μεγάλη οθόνη (1998). Η καλύτερη όλων ήταν σίγουρα το επικό Αντεργκράουντ (1995) του Εμίρ Κουστούριτσα, που έκανε πολλούς γύρους σε όλον τον κόσμο. Οι επιδόσεις της στο πανί και στο σανίδι την έφεραν δασκάλα υποκριτικής τέχνης (1998) στην Ακαδημία Τεχνών του γενέθλιου Βελιγραδίου.

Το στεφάνι της Πέτρια

Η πρώτη διεθνής παραγωγή που συμμετείχε ήταν Η Θρυλική Ζωή του Έρνεστ Χέμινγουέη (1988). Δεν απαρνήθηκε τις τρελές βαλκανικές κωμωδίες (Η Τζοκόντα στο Σουπερμάρκετ, Η Ζωή είναι ένα Θαύμα, Πήγαινε Δυτικά) κι έγινε γέφυρα συνεργασίας, ο πρώτος σέρβος ηθοποιός που έπαιξε σε κροατική ταινία μετά τη διάλυση, κάνοντας μια κροάτισσα χήρα πολέμου στους Μάρτυρες (2003) του Βίνκο Μπρέσαν.

Η απογείωσή της ήταν ο ρόλος και το καλά κρυμμένο μυστικό της Εσμά, στο μεταπολεμικό δράμα Σαράγιεβο Σ’ Αγαπώ (2006) της Γιασμίλα Ζμπάνιτς. Τα «αθέλητα» παιδιά του Σαράγιεβο έκαναν θραύση στη Μπερλινάλε (Χρυσή Άρκτος, Βραβείο Ειρήνης, Βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής). Η Καράνοβιτς κέρδισε Βραβείο Καλύτερης Ηθοποιού στις Βρυξέλλες, το ειδικό σλοβάκικο Actor’s Mission Award (συνολικής προσφοράς στην 7η Τέχνη) και παρά τρίχα το Ευρωπαϊκό Βραβείο Ερμηνείας. Με δικά της λόγια: Όσο μεγάλη χαρά μου δίνει κάθε νέο βραβείο, άλλο τόσο άγχος νιώθω με κάθε νέο ρόλο.

Οι διεθνείς συμμετοχές σε ταινίες αξιώσεων πλήθυναν (Φροϊλάιν, Δεσμοί Αίματος, Loveless Zoritsa) αλλά η πιο απολαυστική της περσόνα ήταν η Όλγα στην παγκοσμιοποιημένη ερωτική και μουσική κωμωδία Εδώ & Εκεί, Ραντεβού στο Βελιγράδι (2009) του Ντάρκο Λουνγκούλοφ. Εντωμεταξύ προσπαθεί να κάνει πραγματικότητα την πρώτη δική της ταινία (A Good Wife) σε συνεργασία με τον συμπολίτη της, Στέβαν Φιλίποβιτς.

Φροϊλάιν

Θα αναρωτηθείτε βέβαια γιατί της πλέκω το εγκώμιο. Φέτος πρωταγωνιστεί σε μια ελληνο-σερβική ταινία πρωτοεμφανιζόμενης σκηνοθέτισσας (Μαρία Ντούζα). Είναι ένα κοσμοπολίτικο οικογενειακό δράμα (Το Δέντρο και η Κούνια) γυρισμένο σε κάποιο ελληνοχώρι, ταυτόχρονα και μια πολιτική βαλκανική αλληγορία, ένα μετέωρο βήμα από το εμφυλιακό παρελθόν και το παραπέτασμα στο ζοφερό παρόν της παγκόσμιας ανθρωπιστικής κρίσης και στο αύριο της πανανθρώπινης αλληλεγγύης. Μια ιστορία που δεν υμνεί «περασμένα μεγαλεία» αλλά σχολιάζει τη μισαλλοδοξία και την κατάρρευση των θεσμών, τολμώντας να προτείνει συλλογικές δράσεις, (επί)στροφή σε αξίες διαχρονικές και όραμα ανθρωπιάς.

Το Δέντρο και η Κούνια (2013) στηρίζει τη δραματουργική του εξέλιξη στο πολυδύναμο ταπεινό ταλέντο της Μιριάνα Καράνοβιτς. Το βλέμμα της Νίνας έχει προοπτική εκτός πεδίου, τα σπαστά ελληνικά της τρέφουν αισθήματα σπάνια (τα οποία αδυνατούν ή ζορίζονται να αποδώσουν άλλες ηθοποιοί που ζουν χρόνια στη χώρα μας), οι σιωπές και οι παύσεις της αμβλύνουν ξεσπάσματα και αγκαλιάζουν με στοργή και κατανόηση τους «ισχυρούς,» εκεί πουν παν να πέσουν. Όσο τη φέρνω στο νου μου, τόσο ανακαλύπτω νέες διαστάσεις της πραγματικότητας που μας περικυκλώνει απειλητικά, κι άλλο τόσο παίρνω δύναμη από την ψυχική ανθεκτικότητα και το σθένος της.

 Επιλεγμένη Ηθο-γραφία της Mirjana Karanovic

1980 Το Στεφάνι της Πέτρια /Petrijin venac /Petria’s Wreath (Γιουγκοσλαβία) Srdjan Karanovic

1980 All That Jack’s /Majstori, majstori! /Jacks of All Trades (Γιουγκοσλαβία) Goran Markovic

1981 Fall of Italy /Pad Italije (Γιουγκοσλαβία) Lordan Zafranovic

1985 ΟΜπαμπάςΛείπεισεΤαξίδιγιαΔουλειές /Otac na sluzbenom putu /When Father Was Away on Business (Γιουγκοσλαβία) Emir Kusturica

1988 ΗΘρυλικήΖωήτουΈρνεστΧέμινγουέη /The Legendary Life of Ernest Hemingway (Ιταλία) Jose Maria Sanchez

1989 ΟΚαιρόςτωνΘαυμάτων /Vreme cuda /Time of Miracles (Γιουγκοσλαβία) Goran Paskaljevic

1989 The Meeting Point /Sabirni centar (Γιουγκοσλαβία) Goran Markovic

1995 Αντεργκράουντ /Underground (Γιουγκοσλαβία) Emir Kusturica

1996 Αντεργκράουντ, ήτανκάποτεμιαχώρα /Bila jednom jedna zemlja (Γιουγκοσλαβία, μίνιτηλεσειρά) Emir Kusturica

1997 Τρεις Μέρες του Καλοκαιριού /Tri letnja dana (Γιουγκοσλαβία) Mirjana Vukomanovic

1998 Πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων /Bure Baruta /Cabaret Balkan (Γιουγκοσλαβία /ΠΓΔΜ /Γαλλία /Ελλάς /Τουρκία) Goran Paskaljevic

2003 Η Τζοκόντα στο Σουπερμάρκετ /Jagoda u supermarketu /Strawberries in the Supermarket (Σερβία & Μαυροβούνιο /Γερμανία /Ιταλία) Dusan Milic

2003 Μάρτυρες /Svjedoci /Witnesses (Κροατία) Vinko Bresan

2004 ΗΖωήείναιέναΘαύμα /Zivot je cudo /Life is a Miracle (Σερβία & Μαυροβούνιο /Γαλλία /Ιταλία) Emir Kusturica

2005 ΠήγαινεΔυτικά /Go West (ΒοσνίαΕρζεγοβίνη) Ahmed Imamovic

2006 ΣαράγιεβοΣ’ Αγαπώ /Grbavica /Esma’s Secret (ΒοσνίαΕρζεγοβίνη /Κροατία /Αυστρία /Γερμανία) Jasmila Zbanic

2006 Φροϊλάιν /Fraulein /Das Fraeulein (Ελβετία /Γερμανία) Andrea Staka

2007 ΔεσμοίΑίματος /Blodsband /Mirush (Νορβηγία /Δανία) Marius Holst

2009 Εδώ & Εκεί, ΡαντεβούστοΒελιγράδι /Tamo i Ovde /Here and There (Σερβία /ΗΠ /Γερμανία) Darko Lungulov

2009 Wait for Me and I Will Not Come /Cekaj me, ja sigurno necu doci (Σερβία) Miroslav Momcilovic

2012 ΟΘάνατοςενόςΆντρασταΒαλκάνια /Smrt coveka na Balkanu /Death of a Man in the Balkans (Σερβία) Miroslav Momcilovic

2012 Loveless Zoritsa /Crna Zorica (Σερβία /Ελλάς /Κύπρος /Πολωνία) ΧριστίναΧατζηχαραλάμπους, Radoslav Pavkovic

2013 Το Δέντρο και η Κούνια /A Place Called Home (Ελλάς /Σερβία & Μαυροβούνιο) Μαρία Ντούζα

2014 Μνημείο στο Μάικλ Τζάκσον /Spomenik Majklu Dzeksonu (Σερβία /Γερμανία /ΠΓΔΜ) Darko Lungulov

2014 Next to Me /Pored Mene (Σερβία) Stevan Filipovic

2014 Cure /Θεραπεία (Ελβετία) Andrea Staka

2014 A Good Wife (Σερβία) Mirjana Karanovic & Stevan Filipovic

2015 Τέσλα /Tesla (ΗΠ) Michael Anton

2015 A Stinking Fairytale /Smrdljiva Bajka (Σερβία) Miroslav Momcilovic